Reizigersdiarree - Oorzaken, symptomen en behandeling

Reizigersdiarree komt vaak voor bij verblijven in tropische gebieden met lage hygiënestandaarden. Het ontstaat bijna altijd na het consumeren van besmet voedsel of drank. In industrielanden ligt het percentage nieuwe ziektegevallen bij een verblijf van twee weken onder de 8 procent. In de tropen of subtropen kan dit cijfer echter veel hoger liggen, tot wel 55 procent. Reizigersdiarree is vervelend, maar verdwijnt meestal na enkele weken vanzelf. Het is belangrijk dat u het verlies aan vocht en elektrolyten door de diarree aanvult, bijvoorbeeld met een elektrolytenoplossing uit de lokale of online apotheek. Als de diarree langer aanhoudt of gepaard gaat met ernstige klachten is het aangeraden een arts te raadplegen. Reizigersdiarree kan deels voorkomen worden door een aantal voorzorgsmaatregelen te nemen. Zo is het verstandig om enkel verpakt of gekookt water te drinken en voedsel goed te garen, te schillen of grondig te wassen voor consumptie.

Reizigersdiarree komt vooral voor in tropische landen met een lage hygiënestandaard. In de meeste gevallen ontstaat het na het eten of drinken van voedsel of drank die besmet is met ziekteverwekkers. Meestal gaat het om bacteriën of virussen, met op kop de E. coli-bacterie (Escherichia coli). Onder de virussen zijn het vaak rota- of norovirussen die reizigersdiarree veroorzaken. Minder vaak zijn parasieten, zoals giardia, verantwoordelijk voor de klachten. Ook shigella- of salmonellabacteriën kunnen een rol spelen bij het ontstaan van reizigersdiarree.

Naast vaak hevige, waterige diarree kunnen buikkramp, misselijkheid en braken symptomen zijn van een infectie. Diarree en braken zijn natuurlijke reacties van het lichaam om ziekteverwekkers snel kwijt te raken. Welke klachten precies optreden, en hoe snel ze zich na besmetting manifesteren, hangt vooral af van het type ziekteverwekker.

Diarree op reis wordt echter niet altijd veroorzaakt door een infectie. Soms is het een reactie op een andere, onbekende voedingsstijl, bijvoorbeeld wanneer in het vakantieland erg pikant of sterk gekruid voedsel wordt gegeten. Ook lichamelijke of mentale stress kan de spijsvertering verstoren, zoals bij een jetlag of een plotse klimaatverandering na een vliegreis.

Bij milde gevallen kunt u reizigersdiarree meestal zelf behandelen. Het allerbelangrijkste is om voldoende te drinken, bijvoorbeeld licht gesuikerde zwarte thee of bouillon. De kleur van uw urine is een goede graadmeter: die moet lichtgeel zijn. Donkere urine wijst op een tekort aan vocht.

Bij diarree verliest u niet alleen snel veel vocht, maar ook belangrijke zouten. Het is dus belangrijk om niet alleen het vochtverlies, maar ook het zoutverlies aan te vullen. Kant-en-klare elektrolytenoplossingen kunnen hierbij helpen. Deze zogenaamde orale rehydratatieoplossingen zijn verkrijgbaar bij de apotheek. Ze bevatten water, suiker en elektrolyten in de juiste verhoudingen. Volwassenen worden aangeraden om elk uur ongeveer een kwart liter van deze oplossing te drinken tot de klachten afnemen. Er bestaan ook elektrolytenpoeders die u zelf in water kunt oplossen.

Als er in het vakantieland geen kant-en-klare elektrolytoplossingen te koop zijn, kunt u er ook zelf een maken. Hiervoor hebt u nodig:

• 1 liter gekookt water of mineraalwater
• 4 theelepels suiker
• ¾ theelepel zout
• 1 glas sinaasappelsap (bij voorkeur uit een fles of blik, niet vers geperst)

  Meng alles goed door. Hebt u geen sinaasappelsap bij de hand? Dan kunt u ook twee geprakte bananen gebruiken als alternatief. Ze zijn rijk aan kalium en helpen ook bij het aanvullen van elektrolyten.

  Een speciaal dieet is bij reizigersdiarree meestal niet nodig. Wel is het aangeraden om gedurende enkele dagen voedingsmiddelen en dranken te vermijden die het maag-darmstelsel extra kunnen belasten. Vermijd daarom bij voorkeur:

  • koffie
  • alcohol
  • pikante of sterk gekruide gerechten
  • vette maaltijden

  Licht verteerbare voeding is daarentegen wel geschikt, zoals:

  • aardappelen
  • pasta
  • rijst
  • bananen
  • beschuit en zoute stengels
  • soep

  Een behandeling met medicatie is bij reizigersdiarree meestal niet strikt noodzakelijk, maar kan de symptomen wel verlichten. Geneesmiddelen met de werkzame stof racecadotril verminderen de afgifte van water en zouten aan het darmkanaal en kunnen zo de klachten milderen. Motiliteitsremmende geneesmiddelen zoals loperamide vertragen de darmwerking, wat diarree tijdelijk kan stoppen. Ze vertragen echter ook de uitscheiding van ziekteverwekkers. Daarom mogen deze geneesmiddelen slechts tijdelijk gebruikt worden, en bij voorkeur alleen na overleg met een arts, bijvoorbeeld om een busrit of vlucht zonder problemen door te komen. Bij koorts of bloed in de stoelgang mogen motiliteitsremmende geneesmiddelen niet gebruikt worden. Andere middelen zoals actieve kooltabletten of preparaten met specifieke gisten worden soms aangeraden, maar het is niet voldoende wetenschappelijk aangetoond in hoeverre ze daadwerkelijk helpen tegen reizigersdiarree.

In veel gevallen is reizigersdiarree goed zelf te behandelen en verdwijnen de klachten na enkele dagen vanzelf. Soms is een doktersbezoek echter noodzakelijk. Bij ernstige bacteriële infecties kan de dokter bijvoorbeeld antibiotica voorschrijven. Als iemand ernstig uitgedroogd is, moet het vocht- en zoutverlies zo snel mogelijk worden aangevuld, eventueel via een infuus.

Over het algemeen moet elke ernstige diarree die langer dan 48 uur aanhoudt door een dokter worden onderzocht. Vooral bij chronisch zieken, jonge kinderen en ouderen kan reizigersdiarree een ernstig verloop hebben. Zij moeten eventueel al eerder door een dokter worden onderzocht.

Bovendien is een bezoek aan de dokter in elk geval noodzakelijk als er acute klachten bijkomen, zoals:

• bloed of slijm in de stoelgang
• aanhoudend hoge koorts
• hevig braken
• heftige buikpijn
• problemen met de bloedsomloop

Ook bij tekenen van uitdroging moet een dokter worden geraadpleegd. Mogelijke symptomen zijn:

• versnelde ademhaling en versnelde hartslag
• hevige dorst
• droge huid en slijmvliezen
• ingevallen gezicht
• veranderde bloedstroom
• urineretentie

Typisch voor een vochttekort is het ontbreken van elasticiteit in de huid. Drukt men op de huid van de arm en blijft er daarna een klein plooitje zichtbaar, dan is dit een teken van uitdroging.

In de eerste plaats is het aangeraden om u voor een verblijf in verre landen te laten adviseren door een dokter, bijvoorbeeld over welke vaccinaties nodig zijn. Tegen sommige ziekteverwekkers die diarree veroorzaken, bestaat een vaccinatie, zoals tegen rotavirussen. In bepaalde gebieden met slechte hygiëne is bij een langer verblijf een vaccinatie tegen cholera zinvol.

Voor reizigers geldt het motto: cook it, peel it or forget it – kook het, schil het of laat het liggen. Wie deze regel volgt, kan de belangrijkste overdrachtsbronnen van ziekteverwekkers grotendeels uitschakelen en zo reisdiarree voorkomen:

• Reizigers moeten leidingwater koken of water uit flessen gebruiken. Niet alleen het water waarmee u kookt, maar ook het water waarmee u uw tanden poetst of de mond spoelt moet gekookt of verpakt zijn. Drinken uit natuurlijke waterbronnen zoals beekjes of putten is uit den boze.
• Vermijd ijsblokjes en drankjes die verdund zijn met niet-gekookt water.
• Eet enkel goed doorbakken vlees en vis.
• Groenten moeten ofwel goed gekookt, geschild of grondig gewassen worden met gekookt of verpakt water.
• Bij fruit is het aangeraden om te kiezen voor fruit met schil zoals bananen. Anders moet het fruit voor consumptie worden geschild of gewassen met gekookt of verpakt water.

Minstens even belangrijk als voedselhygiëne is handhygiëne. Ziekteverwekkers die op voorwerpen zoals deurklinken of kranen zitten, kunnen via aanraking op de handen komen. Raakt u daarna bijvoorbeeld uw mond aan, dan kunnen de ziektekiemen in het lichaam terechtkomen en een infectie veroorzaken. Daarom is regelmatig handen wassen vanzelfsprekend. Probeer ook zo weinig mogelijk aan uw gezicht te zitten, zeker als de handen niet gewassen zijn. Wie onderweg geen mogelijkheid heeft om handen te wassen, kan desinfecterende middelen gebruiken.

Gepubliceerd op: 26.08.2025

____________________________________________________________________________________________________________________________