Hallux valgus: oorzaken, symptomen en behandeling

Hallux valgus is de meest voorkomende misvorming van de voet. De uiterlijke verschijning is zeer karakteristiek: de grote teen leunt naar de andere tenen naar de buitenkant van het lichaam, terwijl de bal van de teen naar binnen bolt in de richting van de andere voet. Behandeling van bunions is alleen nodig als ze problemen, zoals ernstige pijn, veroorzaken.

Hallux valgus, ook wel bekend als ‘bunion’, is een van de meest voorkomende misvormingen van de voet. In Europa komt deze misvorming, waarbij de grote teen steeds verder naar de naastgelegen tenen leunt, voor bij ongeveer 18% van de bevolking. Vrouwen hebben twee keer zo vaak last van deze verandering als mannen.

Er zijn verschillende mogelijke oorzaken van hallux valgus. Veel mensen hebben een erfelijke aanleg voor de misvorming. Vaak zijn er echter ook andere factoren die een bunion in de hand werken:

• andere voetafwijkingen, zoals een spreidvoet of een ingezakte voetboog
• instabiliteit veroorzaakt door overmatige inwaartse buiging van de voet (hyperpronatie)
• zwak bindweefsel of aandoeningen van het bindweefsel zoals het Marfan syndroom of het Ehlers-Danlos syndroom
• een verkorte achillespees
• verkorte kuitspieren
• gewrichtsaandoeningen zoals reumatoïde artritis
• neuromusculaire aandoeningen zoals cerebrale parese en multiple sclerose

Andere factoren, zoals het ouder worden, jicht of een familiegeschiedenis met deze afwijking, kunnen de ontwikkeling van hallux valgus bevorderen.

In het begin is hallux valgus meestal alleen te herkennen aan een licht uitstekende bal van de teen, die voor de meeste mensen geen ongemak veroorzaakt. Maar hoe meer de bal van de teen na verloop van tijd uitsteekt, hoe meer druk de schoenen tijdens het lopen op de bal van de teen uitoefenen. Hierdoor kan de huid boven het teengewricht rood worden en opzwellen. Bij sommige mensen raakt de slijmbeurs direct onder de huid ook ontstoken, wat ernstige pijn kan veroorzaken. Als de zenuwen in het gebied van de bal van de teen zijn aangetast, kan dit leiden tot gevoelsstoornissen: de teen voelt gevoelloos aan. Hallux valgus kan ook leiden tot overmatige gewrichtsslijtage (artrose) door de verkeerde stand van het metatarsofalangeale gewricht.

Soms veroorzaakt hallux valgus ook problemen met de andere tenen. Deze kunnen bijvoorbeeld ook vervormen onder de druk van de grote teen en daardoor hun beweeglijkheid verliezen. Als de tenen op elkaar komen te liggen, kunnen er likdoorns ontstaan op de drukpunten. Er zijn echter ook mensen die zelfs bij zeer uitgesproken bunions geen klachten hebben.

Hallux valgus is voor de arts meestal gemakkelijk van buitenaf te herkennen aan de typische uitstulping van de bal van de teen. Om vast te stellen of de misvorming verdere problemen zal veroorzaken, zal de arts vragen of de aangedane voet ongemak veroorzaakt en zal hij bijvoorbeeld controleren:

• hoe de tenen ten opzichte van elkaar staan
• of hun beweeglijkheid beperkt is
• of de huid rond de bal van de teen en op de andere tenen rood of gezwollen is
• of er al tekenen van artrose zijn
• of de teen een normale bloedtoevoer heeft
• of er tekenen van zenuwbeschadiging (gevoeligheidsstoornissen) zijn

Om de omvang van de misvorming nauwkeuriger te kunnen beoordelen, wordt er een röntgenfoto gemaakt. Hiermee kan worden bepaald hoe de hoek is van de teen ten opzichte van het middenvoetsbeentje en kan dus de ernst van de misvorming worden beoordeeld. Dit is belangrijk voor de verdere behandeling van de bunion.

Behandeling van hallux valgus is alleen nodig als deze ongemak of andere gezondheidsproblemen veroorzaakt. In dat geval zijn er verschillende mogelijkheden, afhankelijk van welke symptomen het meest prominent zijn en hoe ernstig de misvorming is.

Maatregelen zoals inlegzolen in de schoenen, spalken (die 's nachts worden gedragen), bandages of schuimkussens zijn geschikt om de symptomen te verlichten. Er kan ook fysiotherapie worden voorgeschreven. De oefeningen moeten helpen om de voetspieren te versterken en het bindweefsel strakker te maken.

Niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID's) worden aanbevolen om op de huid aan te brengen. Tabletten met de actieve ingrediënten ibuprofen of etoricoxib kunnen worden voorgeschreven voor tijdelijke pijntherapie.

De misvorming zelf kan echter niet met deze maatregelen worden gecorrigeerd. Dit kan alleen worden bereikt met behulp van een operatie, die vooral nuttig kan zijn bij ernstige symptomen. Tijdens de ingreep snijdt de chirurg het proximale kootje van de grote teen en het middenvoetsbeentje door en zet deze weer recht. Als de botten eenmaal in de juiste positie staan, worden ze vastgezet met metalen platen, schroeven of draden. Een verband of spalk stabiliseert de voet extra na de operatie en een speciale schoen verlicht de druk op de voorkant van de voet tijdens het lopen. Na ongeveer vier tot zes weken is alles meestal zodanig genezen dat de voet weer volledig gewicht kan dragen. Als beide voeten zijn aangedaan, wordt eerst de ene voet geopereerd en pas als deze is genezen de tweede.

Voor de operatie zijn verschillende procedures beschikbaar die, volgens de huidige kennis, tot vergelijkbaar goede resultaten leiden. Maar zelfs na een succesvolle operatie kan er na verloop van tijd weer een hallux valgus ontstaan.

Omdat erfelijke aanleg een belangrijke rol speelt bij hallux valgus, kan de misvorming slechts in beperkte mate worden voorkomen. Over het algemeen is het echter aan te raden om platte en comfortabele schoenen met een zacht leren bovenwerk te dragen. Als de voet voldoende ruimte heeft, is er namelijk minder druk op de tenen en de bal van de voet. Als je al last hebt van hallux valgus, zijn comfortabele schoenen vooral handig om de druk op de uitstekende bal van de tenen te verminderen. Experts raden ook aan om op blote voeten te lopen: dit versterkt de voetspieren en bevordert ook een natuurlijke stand van de voeten en tenen.

Gepubliceerd op: 30.07.2025

____________________________________________________________________________________________________________________________