Zonneallergie

Wat is zonneallergie?

In de meeste gevallen wordt de zon geassocieerd met mooie en positieve dingen. Zonnestralen maken je gelukkig, verbeteren je immuunsysteem en geven je huid een mooi bruin kleurtje. Maar soms kunnen UV-stralen best vervelende gevolgen hebben, zoals bij een zonneallergie. 

Vooral in het voorjaar, wanneer de huid weer moet wennen aan de zon en de UV-waarde geleidelijk weer stijgt, hebben veel mensen last van een zonne- of lichtallergie (medisch: lichtdermatose). Deze veelgebruikte term verwijst naar een verscheidenheid aan huidziekten, die alle worden veroorzaakt door blootstelling aan de zon.

Zoals de term al suggereert, is een zonneallergie in de meeste gevallen geen échte allergie. Die term kan alleen worden gebruikt voor fotoallergische reacties. Daarnaast komt zonneallergie in verschillende vormen voor, waarvan de polymorfe lichteruptie (PLE) en fototoxische reacties de meest voorkomende zijn. 

Wat is polymorfe lichteruptie (PLE)?

PLE uit zich als jeukende rode bultjes met eventueel ook blaasjes, die meestal enkele dagen na blootstelling aan de zon ontstaan op de aan zonlicht blootgestelde delen van de huid, zoals het gezicht, het decolleté, de handrug, de onderarmen en onderbenen. Het komt iets vaker voor bij jonge vrouwen met een lichte huidskleur. De meeste mensen met PLE krijgen deze huiduitslag vooral tijdens de eerste zonnige dagen in de lente, wanneer de huid nog niet gewend is aan de zon.

In zeldzame gevallen kunnen de huidreacties ernstiger en chronisch worden en zich uitbreiden naar de niet aan zonlicht blootgestelde delen van de huid. Men heeft het dan over een polymorfe lichtdermatose (PLD).

Wie heeft last van PLE?

Steeds meer mensen lijden aan PLE. Zo zou ongeveer 20% van de bevolking getroffen zijn. Vooral vrouwen tussen de 20 en 30 jaar met een lichte huid krijgen met dit soort overgevoeligheid te maken, met name wanneer hun huid maandenlang niet aan de zon is blootgesteld en niet meer gewend is aan UV-stralen. Dit is meestal het geval wanneer men voor de eerste keer terug zonnebaadt in het voorjaar of tijdens een zomervakantie in de winter. De precieze oorzaak van PLE is nog niet helemaal duidelijk, maar wetenschappers nemen aan dat het om een immunologische reactie op blootstelling aan de zon gaat, die getriggerd wordt door UVA-licht. Ook vrije radicalen, die door blootstelling aan de zon ontstaan, kunnen een rol spelen. 

Wat is een fototoxische reactie?

Een fototoxische reactie treedt op wanneer iemand na contact met bepaalde geneesmiddelen (zowel voor intern of extern gebruik) of bestanddelen van cosmetica (meestal geurstoffen) wordt blootgesteld aan UV-licht. Dit uit zich als een ongewoon felle vorm van zonnebrand (rood verbrande huid) die vrijwel onmiddellijk optreedt en beperkt is tot de aan zonlicht blootgestelde huid.

Tot de stoffen die dergelijke reacties uitlokken behoren o.a. bepaalde antibiotica, pijnstillers, geneesmiddelen tegen acne, plaspillen, antidepressiva, sint-janskruidsupplementen, maar ook etherische oliën, geurstoffen en zelfs sommige bloemen en planten!

Wat is een echte zonneallergie dan?

In tegenstelling tot een fototoxische reactie komt echte zonneallergie veel minder vaak voor. Deze uit zich als een eczeemachtige reactie met fel jeukende rode bultjes en blaasjes, die niet strikt beperkt is tot de aan zonlicht blootgestelde huid en pas enkele dagen na blootstelling aan de zon optreedt.

Dergelijke reacties treden met name op nadat de huid in contact is geweest met een allergieopwekkende stof en daarna aan de zon blootgesteld. Vaak zijn bestanddelen van uitwendig gebruikte geneesmiddelen of cosmetica de boosdoener. Omdat het hier om een echte allergie gaat, zal de reactie steeds weer terugkeren na contact met de uitlokkende stof.

Hoe maak je het onderscheid tussen zonnebrand / PLE / fototoxische reacties / zonneallergie?

Bij zonnebrand is de aan zonlicht blootgestelde huid in haar geheel rood verbrand. Zonnebrand is al merkbaar tijdens het zonnebaden of direct daarna. Het veroorzaakt niet alleen jeuk, maar ook een pijnlijk gespannen gevoel. Na enkele dagen zal de huid beginnen te vervellen.

Bij PLE worden de symptomen pas enkele uren tot dagen na blootstelling aan de zon zichtbaar en duren ze meestal enkele dagen. Het gaat om rode vlekken en sterk jeukende bultjes, blaasjes en zwellingen, die vooral op het decolleté, het gezicht, de nek, schouders, benen of binnenkant van de onderarmen voorkomen. 

Bij een fototoxische reactie ontwikkelt er zich ondanks preventieve maatregelen (adequate zonnebescherming) al na enkele uren een ongewoon felle, diep rode zonnebrand op de aan de zon blootgestelde delen van het lichaam. De aangetaste delen kunnen maanden na het verdwijnen van de symptomen donkerder blijven.

Bij een echte zonneallergie ontstaan er pas na enkele dagen jeukende eczeemachtige letsels die niet tot de aan zonlicht blootgestelde huid beperkt zijn.

Het is belangrijk te weten dat er zowel bij fototoxische reacties als bij zonneallergie sprake is van contact met een uitlokkende stof in combinatie met blootstelling aan de zon. 

Wat helpt tegen zonneallergie?

Het belangrijkste is in ieder geval om de zon onmiddellijk te vermijden en de huid te verkoelen met vochtige doeken. 

Als er na een paar dagen geen verbetering merkbaar is, raadpleeg dan zeker een dermatoloog. Die kan geschikte crèmes of geneesmiddelen voorschrijven, meestal op basis van corticosteroïden. Ook antihistaminica kunnen worden voorgeschreven. 

Zonneallergie bij kinderen, wat nu?

Afhankelijk van hoe ernstig het is, raadpleeg je het best zo snel mogelijk een dermatoloog of kinderarts. Als eerste hulpmaatregel zorg je voor een zachte afkoeling en breng je alleen maar zeer milde producten op de huid van kinderen aan.

Het is in ieder geval belangrijk dat je kind zo min mogelijk in de zon vertoeft, altijd een hoofddeksel en UV-werende kleding draagt, voldoende drinkt en een zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor gebruikt. 

Hoe voorkom je zonneallergie?

Als je weet dat je huid gevoelig is voor de zon, is het uiterst belangrijk om bepaalde preventieve maatregelen te nemen.

Laat je huid geleidelijk aan zonlicht wennen

Wie in de winter naar het zuiden vliegt en direct op de eerste dag van de vakantie in de zon gaat liggen, wordt vaak teleurgesteld. Omdat de huid niet meer gewend is aan zonlicht, reageert deze met symptomen van PLE. Geleidelijk je huid blootstellen aan de zon houdt minder risico’s in. Dit doe je door meer tijd door te brengen in de schaduw, vooral in het begin, en je zo min mogelijk bloot te stellen aan direct zonlicht. Wie ervan uitgaat dat een bezoekje aan de zonnebank de huid zal laten wennen aan het zonlicht, komt bedrogen uit. De meeste zonnebanken maken enkel gebruik van UVB-stralen. Om je te kunnen aanpassen aan de zon, heb je UVA-stralen nodig.

Gebruik een geschikte zonnebrandcrème

Wat voor de gewone mens geldt, is zeker en vast verplicht voor mensen met een zonneallergie: gebruik altijd zonnebrandcrème als je naar buiten gaat. Omdat mensen met een zonneallergie niet alle zonnebrandcrèmes verdragen, gebruik je het best producten met veilige ingrediënten.

• De beschermingsfactor moet hoog genoeg zijn (minstens SPF 30).

• Zorg ervoor dat het product zowel UVB- als UVA-bescherming heeft.

• Kies voor producten zonder parfum en conserveringsmiddelen.

• Als je geen chemische UV-filters verdraagt, kan je als alternatief minerale zonnebrandcrèmes gebruiken.

• Welke zonnebrandcrème je ook kiest, zorg ervoor dat je ze ongeveer 30 minuten voor het zonnen royaal op je huid aanbrengt en regelmatig opnieuw smeert - vooral nadat je gezwommen hebt. 

Extra tips voor wie last heeft van zonneallergie

• Om je huid extra tegen de zon te beschermen, draag je het best iets van kleding over de gevoelige gebieden. Denk aan een T-shirt of een zonnehoed. Zorg er ook voor dat je een parasol bij de hand hebt als er geen schaduw is.

• Vermijd de middagzon! Probeer niet ‘s middags in de zon te zitten. Tussen 11.00 en 15.00 uur doe je er beter aan om binnen te blijven of een plekje in de schaduw op te zoeken. Vermijd ook sporten in de middagzon. Verplaats je training naar de ochtend- of avonduren.

• Check je medicijnen: bepaalde medicijnen (zoals antibiotica, pijnstillers, geneesmiddelen tegen acne, plaspillen, antidepressiva, sint-janskruidsupplementen...) maken je huid gevoeliger voor de zon. Lees daarom aandachtig de bijsluiter en bespreek de bijwerkingen met je arts.

• Vermijd bij langdurige blootstelling aan de zon producten die parfum of conserveringsmiddelen bevatten.

Hoe kan zonneallergie preventief behandeld worden? 

Voedingssupplementen met bètacaroteen of bepaalde vitamines worden steeds vaker aanbevolen. Sommige voedingssupplementen bevatten daarenboven antioxiderende ingrediënten, die de schadelijke effecten van vrije radicalen helpen tegen te gaan, en vitamine D, waarvan bekend is dat ze bijdraagt aan de goede werking van het immuunsysteem. Dergelijke voedingssupplementen helpen de weerstand van de gevoelige huid tegen schadelijke zonnestralen te verhogen. Als je beslist om ze in te nemen, zorg er dan voor dat je dit een paar weken van tevoren doet. Je bespreekt dit het best ook met je dermatoloog. 

Als je last hebt van een ernstige vorm van zonneallergie, kan je je huid laten versterken door fototherapie onder medische begeleiding. Die maakt – in tegenstelling tot zonnebanken – ook gebruik van UVA-stralen. Fototherapie moet ongeveer vier tot zes weken van tevoren worden uitgevoerd.

Deskundig apothekersadvies

"Onze klanten informeren en hen gezondheidsadvies op maat bieden, dat ligt ons erg nauw aan het hart. Daarom hebben we “Ons advies” in het leven geroepen: een gidspagina met hapklare, wetenschappelijk onderbouwde informatie, onderzocht en samengesteld door ons team van experts."

Als hoofdapotheker is Theresa Holler, samen met haar team van apothekers, verantwoordelijk voor ons advies. Op deze pagina's kan je volop gebruik maken van onze deskundige apothekerskennis om een antwoord te vinden op al jouw gezondheidsvragen. Elk thema is niet alleen voorzien van wetenschappelijke informatie en advies, maar bevat ook heel wat tips en aanbevelingen. Heb je toch nog vragen over je gezondheid? Neem dan zeker contact op met ons.

Theresa Holler, hoofdapotheker bij Farmaline