Winderigheid

Winderigheid is een van de meest voorkomende spijsverteringsproblemen. Algemeen zijn spijsverteringsproblemen direct gerelateerd aan onze eetgewoonten waardoor winderigheid, een opgeblazen gevoel, maagzuur, boeren of krampen een direct gevolg zijn van verkeerde voeding. Hoewel al deze problemen zeer onaangenaam zijn, zijn ze meestal ongevaarlijk. In zeldzame gevallen is een infectie of een ernstige ziekte de oorzaak van aanhoudende spijsverteringsproblemen. Ontdek hier wat de oorzaken zijn van winderigheid en hoe je deze effectief kan verlichten of verhelpen.

Wat is winderigheid en hoe manifesteert het zich?

Winderigheid is een overmatige ophoping van gassen in het darmkanaal. Gewoonlijk gaat het gepaard met een verhoogde rectale gasproductie. Als de gassen niet uit onze darmen kunnen ontsnappen, ontstaat een opgeblazen gevoel in de maag, wat meestal zorgt voor krampen en pijn. 

Winderigheid komt vaak voor samen met andere klachten. Typische symptomen zijn:

• Een opgeblazen, ronde buik

• Frequente ontsnappingen van gas (die vaak stinken)

• Maag- en darmgeluiden (gerommel, geborrel, etc)

• Maagpijn

• Buik- of maagkrampen

• Een verhoogde drang om je behoefte te doen (vaak zonder succesvolle darmontlasting)

• Constipatie

• Ziekte

• Diarree

• Onopzettelijke darmontlasting

Winderigheid - waar komt de lucht in de maag vandaan?

We nemen algemeen altijd wat lucht mee tijdens de maaltijd. Maar de gassen die tot onaangename winderigheid leiden, komen uit de darm zelf.

De darm is een orgaan dat verantwoordelijk is voor de vertering van ons voedsel. Tijdens het verteringsproces worden gassen zoals kooldioxide, methaan, waterstof en stikstof geproduceerd. Een groot deel van deze gassen worden via het bloed afgevoerd en via de longen uitgeademd. De rest die achterblijft, kan winderigheid veroorzaken en veel ruimte innemen in onze darm.

De hoeveelheid gas die wordt geproduceerd, hangt grotendeels af van de hoeveelheid voedsel die we eten. Vooral vezelrijk voedsel leidt vaak tot winderigheid, omdat de enzymen in onze darmen de moleculen van de vezel niet kunnen gebruiken. Deze worden enkel verwerkt door de micro-organismen van onze darmflora. Deze hebben hun eigen metabolisme, waarbij er gas ontstaat als ze deze voedingsvezels verwerken. Dit veroorzaakt ook de stinkende geur! 

In de meeste gevallen kan winderigheid dus aan ons voedsel worden toegeschreven. Wie vaker last heeft van winderigheid kan dus best stoppen met het eten van bepaalde producten om zo de boosdoener te achterhalen en de klachten te verhelpen. 

Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van winderigheid?

Winderigheid kan veroorzaakt worden door veelvuldig of zwaar slikken. Dit is echter zelden het geval. Nog een andere zeldzame reden is dat de lucht die we innemen tijdens het eten de oorzaak zou zijn. Koude, koolzuurhoudende dranken zijn zeker nummer 1 op de lijst. Als deze lucht niet kan ontsnappen door boeren of als darmgas, kan dit winderigheid als gevolg hebben. Dit gebeurt vooral wanneer je te snel drinkt. Bij baby’s komt dit voor wanneer ze boeren omdat ze lucht hebben ingeslikt samen met de borstvoeding. Dit kan dan leiden tot winderigheid.

Meestal wordt winderigheid echter veroorzaakt door chemische reacties in het lichaam met gas als gevolg. Deze worden geactiveerd door de spijsverteringsprocessen zelf, of door bepaalde interacties met bv. medicijnen zoals antibiotica. 

Psychologische stress en drukte kunnen echter ook winderigheid veroorzaken of bevorderen. Tot slot kunnen ernstige ziekten zoals prikkelbare darmsyndroom of gastritis ook de oorzaak zijn van winderigheid.

Welke voedingsmiddelen veroorzaken winderigheid?

Een vezelrijk dieet is gezond en bevordert de spijsvertering. Het stimuleert de darmactiviteit en heeft een positief effect. Sommige producten produceren echter meer gas dan anderen. 

Ons lichaam moet dus wennen aan deze inname van vezels om toekomstige winderigheid te voorkomen.

Bij spijsverteringsproblemen raden we aan om de inname van vezelrijk voedsel langzaam te verhogen. Sommige voedingsmiddelen die in kleine hoeveelheden winderigheid veroorzaken, mijd je dus beter.

Zo veroorzaken de volgende voedingsmiddelen winderigheid:

• Peulvruchten

• Muesli, volkoren brood en gist

• Koolsoorten

• Volle melk en yoghurt

• Onrijpe vruchten, steen- en citrusvruchten

• Vette gerechten

• Suiker of suikervervangende stoffen

• Koolzuurhoudende of koude dranken

Door deze voedingsmiddelen te mijden of gericht te consumeren, kan je de oorzaak van je winderigheid opsporen. In kleine hoeveelheden vezels eten, helpt de spijsvertering om zich langzaam aan te passen, om zo winderigheid te voorkomen.

Voedselintoleranties als oorzaak van winderigheid

Voedselintoleranties moeten extra aandacht krijgen indien ze bekend zijn. Zowel lactose-intolerantie als glutenintolerantie kunnen ernstige winderigheid veroorzaken. Hetzelfde geldt voor een intolerantie van zoetstoffen. In deze gevallen vermijd je deze producten best compleet. Ook raadpleeg je best een arts om deze voedselallergie te bepalen. Pas na een nauwkeurige diagnose kan een individueel voedingsplan worden opgesteld dat rekening houdt met de intolerantie, en kan het gecompenseerd worden met voedingssupplementen om enige tekorten te voorkomen. 

Winderigheid tijdens de zwangerschap

Vooral tijdens de zwangerschap komt winderigheid veel voor, ook bij vrouwen die dit anders niet ervaren. Enerzijds is dit te wijten aan hormonale veranderingen en een veranderde stofwisseling. Aan de andere kant omdat de embryo gedeeltelijk op de darm drukt. Dit vermindert het volume van de darm en verhoogt de druk. Zwangere vrouwen eten ook vaak gezonder, wat meer winderigheid veroorzaakt.

Sterkere of frequente winderigheid tijdens de zwangerschap is dus niet alarmerend, maar volkomen normaal. Om dit te voorkomen of de symptomen te verlichten, dien je bijzondere aandacht te besteden aan de volgende punten:

• Eet vaker, maar in kleinere porties.

• Eet langzaam en kauw heel bewust. 

• Beweeg voldoende

Vermijd ook zeker stress. Trakteer jezelf op een verzachtende massage van de buik of neem een ontspannend bad.

Winderigheid bij baby’s - Hoe kun je je baby helpen?

Of je baby nu borstvoeding of flesvoeding krijgt, de inname van lucht is meestal moeilijk te vermijden. Dit komt door het sterke zuigreflex van je baby. Ze drinken vaak op een hectische en opgewonden manier, wat kan leiden tot een verhoogde luchtinname.

Als de extra lucht niet kan ontsnappen via een boer, kan dit leiden tot winderigheid. Baby’s hebben daarom vaak last hiervan, en dit is geen reden voor bezorgdheid. Winderigheid is echter meestal pijnlijk, waardoor wordt aangeraden om je baby zeker te ondersteunen tijdens de eerste maanden.

Een boer kan je makkelijk veroorzaken na het drinken op de volgende manieren:

• Neem de baby op je arm en plaats het hoofdje op je schouder. Aai en klop zachtjes op de rug van je baby.

• Leg de baby op zijn buik op je bovenarm en ondersteun het hoofdje met je hand.

• Laat je baby op je schoot zitten. Kijk allebei naar voren met je hand op de buik van je baby. Kantel het bovenlichaam van je baby lichtjes naar voren en klop zachtjes.

We raden aan een doek of een stoffen luier bij de hand te hebben om je kleding te beschermen indien de melk weer wordt uitgespuwd. In het algemeen helpt een zachte massage of zachtjes op de rug tikken. Ook zachtjes je baby schommelen kan bijdragen.

Let wel op, want niet elke baby zal na elke maaltijd boeren. Boeren is niet noodzakelijk en kan dus niet gedwongen worden. De mogelijkheid moet er echter wel zijn, je baby kan dus best niet meteen na het drinken weer in bed gelegd worden.

Heeft mijn baby een koliek?

Wanneer je baby voortdurend schreeuwt en last heeft van winderigheid en buikpijn wordt ook een koliek genoemd. Dit is normaal tussen de twee weken en drie maanden oud, omdat het spijsverteringsstelsel van je baby nog niet compleet gevormd is. Je kan verlichting bieden door het optrekken van de benen tot aan de buik, en het knijpen op de rug om pijnlijke spiersamentrekkingen te voorkomen.

Neem indien nodig contact op met je arts of de symptomen een koliek als oorzaak hebben. Druppels, zetpillen of homeopatische middelen tegen lucht kunnen worden aanbevolen, samen met kamille of karwijzaad.

Kolieken kunnen ook verlicht worden door de bovengenoemde boerhoudingen, of door de toevoeging van karwij-, kamille- of venkelthee.

Wat helpt tegen winderigheid?

Het is vooral belangrijk om langzaam te eten. Geniet van je maaltijd! Probeer ook meerdere kleine maaltijden te eten in plaats van enkele grote. Je voedsel moet ook licht verteerbaar zijn, zoals gestoomde groenten en rijst.

Vetrijk voedsel daarentegen is moeilijk verteerbaar en vermijd je dus best. Vermijd bovendien het eten direct voor het slapen, zodat je spijsvertering kan gebeuren terwijl je nog beweegt. Regelmatige lichaamsbeweging, ontspanningsoefeningen en voldoende slaap helpen stress te verminderen en hebben een positief effect op je spijsvertering. 

Huishoudmiddeltjes tegen winderigheid

Kalmerende warmte helpt bij het verlichten van acute winderigheid. Een warm kersenpitkussen of een warmwaterkruik tegen de buik werkt ontspannend en bevordert de bloedcirculatie. Dit helpt vooral bij extra krampen. Als alternatief kun je ook een aardappelverpakking gebruiken. Dit maak je door aardappelen te koken en te pureren. Dit mengsel leg je in een linnen doek op de buik. 

Sommige kruidengeneesmiddelen helpen ook bij winderigheid en andere maagklachten:

• Kamille

• Pepermunt

• Melisse

• Anijs

• Venkel

• Karwij

• Zoethoutwortel

Deze kruiden en specerijen zijn makkelijk te verkrijgen in op voorhand bereidde mengsels.

Geneesmiddelen tegen winderigheid

Naast kant-en-klare medicinale thee zijn er ook geneesmiddelen op basis van actieve bestanddelen die gasvorming in de darmen voorkomen bij ernstige winderigheid. In acute gevallen kan dit met je voedsel worden ingenomen. Als er buikkrampen en buikpijn optreden, kunnen zuurremmende supplementen worden genomen. Deze is vooral nuttig als er sprake is van maagzuur en veelvuldig boeren.

Het is echter raadzaam om regelmatig een arts te raadplegen voordat je geneesmiddelen gebruikt.

Hoe bevorder je de spijsvertering?

Om winderigheid te voorkomen, moet je voedsel altijd rustig en voorzichtig worden gegeten. Drink een espresso na je maaltijd of maak een wandeling om je spijsvertering te stimuleren. De specifieke kruiden kan je naast thee ook gebruiken in je voeding. De bekendste zijn anijs, karwij of venkel. Ook rozemarijn, marjolein, kamille, bonenkruid, tijm en koriander hebben een positief effect op de darmwerking. Gember kan in verschillende vormen worden gebruikt om de spijsvertering te bevorderen en winderigheid te verlichten. Karwij- of pepermuntolie kunnen ook nuttig zijn. Probiotische voedingsmiddelen bevatten micro-organismen die helpen de darmflora te regenereren. Dit kan een eventueel gebrek aan evenwicht van bacteriën in de darm compenseren en winderigheid verminderen. 

Wanneer moet je naar een dokter?

Als winderigheid vaker voorkomt en meerdere dagen aanhoudt, raadpleeg je best een arts. Dit ook wanneer de winderigheid gepaard gaat met ernstige krampen, diarree, of andere stressvolle symptomen. Dit omdat spijsverteringsproblemen niet altijd te wijten zijn aan verkeerde eetgewoontes. Het innemen van medicijnen kan bijvoorbeeld leiden tot spijsverteringsproblemen. Ziektes zoals gartritis of prikkelbare darmsyndroom kunnen zich ook verbergen achter aanhoudende winderigheid of maagkrampen.

Als je spijsverteringsproblemen niet kan verhelpen met een aangepast dieet, en er geen duidelijke oorzaak is, kan alleen een specialist je verder helpen. Een gastro-enteroloog is een specialist op het vlak van ziekten van het maagdarmkanaal. Een gastroscopie of colonoscopie zijn de meest gebruikte methodes om ernstige ziektes te diagnosticeren en uit te sluiten. 

Deskundig apothekersadvies

"Onze klanten informeren en hen gezondheidsadvies op maat bieden, dat ligt ons erg nauw aan het hart. Daarom hebben we “Ons advies” in het leven geroepen: een gidspagina met hapklare, wetenschappelijk onderbouwde informatie, onderzocht en samengesteld door ons team van experts."

Als hoofdapotheker is Theresa Holler, samen met haar team van apothekers, verantwoordelijk voor ons advies. Op deze pagina's kan je volop gebruik maken van onze deskundige apothekerskennis om een antwoord te vinden op al jouw gezondheidsvragen. Elk thema is niet alleen voorzien van wetenschappelijke informatie en advies, maar bevat ook heel wat tips en aanbevelingen. Heb je toch nog vragen over je gezondheid? Neem dan zeker contact op met ons.

Theresa Holler, hoofdapotheker bij Farmaline