Hoge bloeddruk

Naar overzicht

Hoge bloeddruk is een verraderlijke ziekte die ernstige gevolgen kan hebben als het niet tijdig wordt vastgesteld en behandeld. Een gezonde levensstijl kan echter de risicofactoren beperken of de ziekte voorkomen. Lees in dit artikel meer over een hoge bloeddruk.

Wat is een hoge bloeddruk?

Een hoge bloeddruk (HBP) doet zich voor wanneer de bloeddruk te hoog is. Op lange termijn veroorzaakt de voortdurende druk op de binnenwanden van de bloedvaten schade en vormt het de belangrijkste risicofactor voor hart- en vaatziekten zoals een hartaanval, hartfalen en een beroerte. In België hebben naar schatting bijna 2,5 miljoen mensen een hoge bloeddruk. Aangezien er geen duidelijke symptomen zijn, zoals pijn, is de helft van hen zich er niet van bewust dat zij de aandoening hebben. Het is niet alleen de volwassen bevolking die wordt getroffen, ook steeds meer kinderen hebben hoge bloeddrukwaarden.

Wanneer spreken we van een hoge bloeddruk?

De Europese Vereniging voor Cardiologie stelt de waarden* voor bloeddruk en hypertensie als volgt vast:

• Gezonde (optimale) bloeddruk: < 120 mmHg/<80 mmHg
• Normale bloeddruk: 120-129/80-84 mmHg
• Normale hoge bloeddruk: 130-139/85-89 mmHg

• Graad I hypertensie: 140-159/90-99 mmHg
• Graad II hypertensie: 160-179/100-109 mmHg
• Graad III hypertensie: >180/> 110 mmHg

*De waarden worden gemeten in millimeter kwik (mmHg).

Hoe wordt de bloeddruk geregeld? 

Bloeddruk is een dynamische grootheid in ons lichaam en is onderhevig aan de wisselwerking tussen verschillende lichamelijke activiteiten en de pompcapaciteit van het hart als reactie daarop. De bloeddruk is in de eerste plaats afhankelijk van de elasticiteit van de grote slagaders, de stromingsweerstand in de kleine bloedvaten en de pompcapaciteit van het hart. In situaties van stress of opwinding gaat het hart sneller kloppen, waardoor de snelheid waarmee het bloed door het lichaam stroomt, toeneemt. Hierdoor neemt de druk op de vaatwanden toe en stijgt de bloeddruk, die weer daalt of tot een normaal niveau terugkeert wanneer de persoon zich ontspant of slaapt en de hartslag dus vertraagt. Om ervoor te zorgen dat de bloedtoevoer voor elke situatie altijd toereikend is, reguleert het lichaam de bloeddruk via de volgende kanalen:

• Hormonen
• Het bloedvatenstelsel (bij koud weer, bijvoorbeeld, vernauwen de bloedvaten zich om het warmteverlies te beperken, waardoor de bloeddruk stijgt)
• Het vegetatieve zenuwstelsel

In het kort: systolische en diastolische druk

Met elke hartslag voorziet het hart het lichaam van zuurstofrijk bloed. De druk (systolische bloeddruk) op de bloedvaten neemt toe wanneer het hart zich in systole samentrekt en het bloed in het lichaam pompt. Deze druk daalt (diastolische bloeddruk) wanneer het hart zich weer ontspant en zich vult met bloed. Beide waarden zijn belangrijk voor de beoordeling van hoge bloeddruk.

Oorzaken van hoge bloeddruk

Hoge bloeddruk kan verschillende oorzaken hebben.

1. Primaire hoge bloeddruk treft ongeveer 95 procent van de bevolking. Het wordt voornamelijk veroorzaakt door levensstijlfactoren die kunnen worden aangepast. Deze factoren omvatten:

• stress
• overgewicht
• roken
• gebrek aan beweging
• een dieet met weinig groenten en fruit
• overmatige zoutconsumptie
• alcoholmisbruik
• bepaalde medicijnen
• overtollig vet in het bloed (hypercholesterolemie)

2. Secundaire hoge bloeddruk wordt niet alleen veroorzaakt door een erfelijke aanleg, maar ook door lichamelijke oorzaken, zoals:

• circulatiestoornissen van de nieren
• verhoogde productie van hormonen, zoals adrenaline
• afwijkingen aan de bloedvaten

Deze vooraf bestaande aandoeningen spelen echter bij slechts een klein aantal hogebloeddrukpatiënten een rol.

Wat zijn de typische symptomen van hoge bloeddruk?

Hoge bloeddruk is een ziekte die niet onmiddellijk wordt opgemerkt - dat maakt haar zo gevaarlijk. Vroegtijdige diagnose en behandeling kunnen de ontwikkeling van secundaire ziekten voorkomen.

Stoornissen die vóór de diagnose optreden, komen zo vaak voor dat de betrokkene ze meestal wijt aan de dagelijkse stress of het gebrek aan slaap.

De symptomen kunnen de volgende zijn:

• Duizeligheid
• Misselijkheid
• Wakker worden met hoofdpijn
• Nervositeit
• Kortademigheid
• Roodheid in het gezicht
• Vermoeidheid

Als de bloedvaten beschadigd zijn, kunnen de volgende secundaire ziekten optreden:

• Hartfalen: verminderde prestaties en vochtophoping (oedeem)
• Coronaire hartziekte (CHD): benauwdheid op de borst en hartpijn (angina)
• Perifeer arterieel vaatlijden (PAVD): pijnlijke benen
• Hypertensieve retinopathie: gezichtsstoornissen en gezichtsveldafwijkingen

Hoe wordt een hoge bloeddruk vastgesteld?

De belangrijkste onderzoeksmethode voor het diagnosticeren van hoge bloeddruk is het meten van de bloeddruk. Aangezien de bloeddruk door verschillende factoren wordt beïnvloed en in de loop van de dag varieert, is één enkele meting die een hoge bloeddruk aantoont geen bevestiging van het vermoeden van hypertensie. Veel patiënten zijn nerveus als ze naar de dokter gaan. Het is dan ook niet ongewoon dat hun waarden verhoogd zijn.

Daarom zijn verscheidene metingen op verschillende tijdstippen noodzakelijk voor een betrouwbare diagnose. Deze kunnen ook worden aangevuld met een langetermijnmeting die langer dan 24 uur duurt. Daarnaast onderzoekt de arts welke risicofactoren voor hoge bloeddruk aanwezig zijn door het bloed te controleren op verhoogde cholesterolwaarden en afwijkende urinewaarden. Dit stelt de arts in staat om primaire van secundaire hypertensie te onderscheiden.

Hoe wordt een hoge bloeddruk behandeld?

Medicatie is niet altijd noodzakelijk. Het belangrijkste doel is de bloeddruk te verlagen tot minder dan 140-159/90-99 mmHg. Het streefdoel is een bloeddruk van 130/80 mmHg.

Ongeacht de mate van hypertensie kunnen maatregelen zoals veranderingen in levensstijl, meer lichaamsbeweging of een gezond dieet helpen. Als de arts vaststelt dat deze maatregelen niet volstaan om de bloeddruk tot onder 140-159/90-99 mmHg te brengen, zal hij of zij ook medicijnen voorschrijven:

• Bètablokkers vertragen de hartslag en beschermen het hart tegen de invloed van stresshormonen.
• Sartanen (angiotensine II-receptorblokkers) en ACE-remmers (angiotensine-converterende enzymremmers) blokkeren de productie van angiotensine, een hormoon dat door het lichaam wordt aangemaakt en dat de bloeddruk verhoogt.
• Diuretica hebben een drainerende werking die de druk in de bloedvaten verlaagt.
• Calciumantagonisten hebben een vaatverwijdend effect, waardoor meer bloed door de vaten kan stromen. Dit verlaagt de bloeddruk.

Als een patiënt risicofactoren zoals zwaarlijvigheid, diabetes, vetstofwisselingsstoornissen, of hart- en vaatziekten heeft zoals coronaire hartziekte, of een beroerte heeft gehad, begint men met medicamenteuze behandeling nog voordat hypertensie zichtbaar wordt.

Wat kun je zelf doen bij een hoge bloeddruk?

Als je een hoge bloeddruk hebt, zijn er veel dingen die je kunt doen om je bloeddruk te verlagen, te beginnen met elke dag voldoende te bewegen en minder zout te eten. Lichaamsbeweging helpt om je bloedvaten soepeler te maken en in goede conditie te houden. Hoe elastischer een bloedvat is, hoe minder druk er op de vaatwanden wordt uitgeoefend wanneer de hartslag toeneemt. Deskundigen bevelen een matige duurtraining aan van 30 tot 45 minuten per sessie, gedurende 5 dagen per week. Welke sport je kiest, hangt af van de graad van je hypertensie, je leeftijd, je gezondheid en andere factoren. In het algemeen worden zwemmen, joggen, wandelen of nordic walking aanbevolen.

Deskundig apothekersadvies

"Onze klanten informeren en hen gezondheidsadvies op maat bieden, dat ligt ons erg nauw aan het hart. Daarom hebben we “Ons advies” in het leven geroepen: een gidspagina met hapklare, wetenschappelijk onderbouwde informatie, onderzocht en samengesteld door ons team van experts."

Als hoofdapotheker is Theresa Holler, samen met haar team van apothekers, verantwoordelijk voor ons advies. Op deze pagina's kan je volop gebruik maken van onze deskundige apothekerskennis om een antwoord te vinden op al jouw gezondheidsvragen. Elk thema is niet alleen voorzien van wetenschappelijke informatie en advies, maar bevat ook heel wat tips en aanbevelingen. Heb je toch nog vragen over je gezondheid? Neem dan zeker contact op met ons.

Theresa Holler, hoofdapotheker bij Farmaline