Hoesten

Naar overzicht

Hoesten is allereerst een symptoom, en geen ziekte. Het kan dus verschillende oorzaken hebben, gaande van onschadelijk tot gevaarlijk. Wat zijn deze oorzaken? Wat kan je doen als je last hebt van een acute of chronische hoest? Wij bieden een antwoord op al jouw vragen!

Waarom hoesten we?

Hoesten is in veel gevallen een reflex. Dat wil zeggen dat een hoestreactie automatisch gebeurt, zonder impuls vanuit de hersenen. Zo bespaart ons lichaam kostbare tijd wanneer er indringers in onze luchtwegen terechtkomen. De hoestsensoren van de bronchiën geven aan wanneer er slijm, vreemde voorwerpen, ziektekiemen of schadelijke stoffen in de longen aanwezig zijn. Het gevolg daarvan is dat het middenrif en de ademhalingsspieren samentrekken en het strottenhoofd sluit. Zo bouwt het lichaam druk op en hoest het de indringers uit. Dit proces wordt ondersteund door de trilharen op de bronchiën: door hun bewegingen vervoeren ze slijm en vreemde stoffen terug uit de luchtwegen. Hoesten heeft dus een belangrijke reinigende en beschermende functie en mag daarom niet onderdrukt worden.

Welke soorten hoest bestaan er?

Er bestaan verschillende soorten hoest. Het kan immers het symptoom zijn van verschillende ziektes. Het type hoest kan daarom een indicatie geven van de oorzaak.

• Slijmhoest: Deze hoest wordt gekenmerkt door een ophoping van slijm op de bronchiën. Dit gebeurt meestal als reactie op een infectie om op die manier bacteriën of virussen onschadelijk te maken. Het slijm ophoesten gebeurt dus als poging om deze uit het lichaam te verwijderen.

• Droge hoest: Deze hoest, in tegenstelling tot de slijmhoest, wordt eerder geassocieerd met geïrriteerde en droge slijmvliezen. Dit is vaak het begin van een griepachtige infectie, of wordt veroorzaakt door rook, stof, of verontreinigende bestanddelen.

• Acute hoest: Een acute hoest duurt niet langer dan 8 weken. In de meeste gevallen gaat het over een griepinfectie of een acute bronchitis.

• Chronische hoest: Als je hoest langer dan 8 weken duurt, spreken we van een chronische hoest. Dit moet altijd door een arts worden nagegaan, omdat er veel oorzaken voor kunnen zijn.

Wat zijn de oorzaken van hoest?

Acute hoest

• Verreweg de meest voorkomende oorzaak van een acute slijmhoest is een griepinfectie of een verkoudheid. Dit geldt voor ongeveer 80-90% van alle gevallen met een slijmhoest. Naast hoesten zijn er nog andere symptomen zoals een verstopte neus of keelpijn. Ook allergieën, zoals hooikoorts of allergische astma, leiden vaak tot hoesten.

• Acute vergiftiging, bijvoorbeeld, door rook of schadelijke gassen en dampen, kan droge hoest veroorzaken en moet door een arts worden behandeld. 

• Bij een klaplong valt de long in elkaar en komt er lucht in de borstholte terecht. In dergelijke gevallen zijn de meestvoorkomende klachten eenzijdige pijn, kortademigheid en een droge hoest. Een klaplong is een noodgeval. De getroffen persoon dient zich in dat geval onmiddellijk naar het ziekenhuis te begeven.

• Longembolie: Een bloedklonter die zich in een longvat heeft gevestigd, kan ook een droge hoest veroorzaken. Dit is een levensbedreigende aandoening. Bel dus onmiddellijk een spoedarts indien je een longembolie vermoedt.

• Het inslikken of inademen van een lichaamsvreemd object leidt tot acuut hoesten. Dit is een risicofactor, vooral bij kinderen. Bel dus ook in dit geval onmiddellijk een spoedarts.

Chronische hoest

• Chronische hoest kan worden veroorzaakt door bronchiale astma, mogelijk ook door allergische astma. Ook chronische bronchitis of COPD (chronisch obstructieve longziekte) is een mogelijke oorzaak, vooral bij rokers. Chronische bronchitis, ook wel rokershoest genoemd, wordt ook meestal geassocieerd met slijm.

• Chronische blootstelling aan schadelijke stoffen, bijvoorbeeld op de werkplek, is soms de aanleiding voor een permanente hoest. 

• Ook longaandoeningen, zoals emfyseem of fibrose, kunnen een chronische hoest veroorzaken. Aanhoudend hoesten, droog of met slijm, kan ook een symptoom zijn van bronchiaal-carcinoom (longkanker). 

• Hartproblemen kunnen ook hoestreacties veroorzaken: hartfalen of een ontsteking van de hartspieren kunnen leiden tot hoesten tijdens lichamelijke inspanningen of bij het neerliggen.

• In de laatste jaren zijn een groot aantal ziekten bijna verdwenen, sommigen daarvan komen nu echter terug: tuberculose en kinkhoest, bijvoorbeeld, kunnen schuilen achter een chronische hoest. 

• Soms kunnen ook maagaandoeningen de aanleiding zijn voor hoesten: brandend maagzuur, bijvoorbeeld, kan leiden tot een chronische ontsteking van het strottenhoofd, met heesheid en hoesten als gevolg.

Wanneer moet je naar een dokter met een hoest?

De meestvoorkomende oorzaak van een slijmhoest of een droge hoest is een verkoudheid, waarbij zich vaak ook keelpijn, kou en koorts kunnen voordoen. Deze onschadelijke infectie verdwijnt meestal na twee weken en kan ook zelf worden behandeld.

Maar je gaat het best naar een dokter wanneer:

• De hoest langer dan 8 weken aanhoudt
• Je bloed ophoest
• Je ineens zeer hoge koorts krijgt
• Kortademigheid optreedt in rust of tijdens het sporten
• Borstpijn optreedt

Wat wijst op een noodgeval?

Als hoesten acuut optreedt in combinatie met een of meer van de volgende symptomen, kan dit wijzen op een levensbedreigende aandoening. In dit geval moet je de nooddiensten bellen:

• Plotselinge ernstige kortademigheid
• Vlakke snelle ademhaling, met eventuele fluitgeluiden
• Acuut hevige pijn op de borst
• Blauwe verkleuring van lippen en huid
• Flauwvallen, schokken
• Schuimige of bloederige afgifte

Hoe kan de dokter helpen bij hoest?

Bij chronische of acute hoest kan je dokter helpen de oorzaak te behandelen door vragen te stellen zoals:

• Hoe lang is de hoest er al?
• Is er slijm bij het hoesten, en hoe ziet het eruit?
• In welke situaties komt de hoest voor?
• Rook je of werk je in een omgeving waar je schadelijke stoffen inademt?

Na een lichamelijk onderzoek waarbij je dokter naar de longen luistert, kan hij/zij je doorverwijzen indien nodig. Als de oorzaak van de hoest de bovenste luchtwegen zijn, zal je naar een keel-, neus- en oorarts. Indien de onderste luchtwegen aangetast zijn, ga je best naar een longarts.

Hoe kan je hoest behandelen?

Aangezien hoesten als symptoom een groot aantal ziektes kan verbergen, verschilt de behandeling natuurlijk ook sterk afhankelijk van de oorzaak. In principe zijn er twee mogelijkheden: ofwel wordt de onderliggende ziekte genezen (door bijv. antibiotica of chirurgie), ofwel is er een verandering aan je levensstijl nodig. Dit omvat bijvoorbeeld:

• Stoppen met roken
• Vermijden van allergenen
• Veranderen van werkplek of het dragen van bescherming
• Fysiotherapie en sport  

Welke medicijnen kan je gebruiken voor hoest?

Ongeacht de oorzaak van je chronische of acute hoest is het vaak nodig om het symptomatisch te behandelen. Dit maakt het dagelijks leven voor veel patiënten gemakkelijker, omdat een ernstige of aanhoudende hoest zeer vermoeiend en pijnlijk kan zijn. Afhankelijk van het type hoest (slijm of droog) zijn er verschillende middelen beschikbaar, van hoestonderdrukkers tot slijmoplossers. Beiden mogen nooit tegelijk worden ingenomen, maar altijd met enige tijd ertussen. 

Hoestonderdrukkers en slijmoplossers zijn beschikbaar in synthetische en plantaardige vormen, zowel op voorschrift als zonder. Je arts of apotheker kan je adviseren over de keuze van de juiste medicatie voor je klachten.

Een droge hoest met een hoestonderdrukker verlichten

Hoestonderdrukkers, ook wel antitussiva genoemd, zijn middelen die de irritatie van de hoest onderdrukken en zo de geïrriteerde slijmvliezen tot rust brengen. Daarom worden ze vaak ‘s avonds ingenomen voor een goede nachtrust. Ze worden uitsluitend gebruikt voor een droge kriebelhoest zonder slijmvorming. Ook deze zijn verkrijgbaar in zowel synthetische als plantaardige vorm. Synthetische hoestonderdrukkers hebben een lokaal effect: ze vormen een beschermende laag op het geïrriteerde slijmvlies. 

Als er bij je hoest toch slijm wordt gevormd, gebruik je beter geen hoestonderdrukkers maar slijmoplossers. 

Geneesmiddelen zonder voorschrift tegen een droge hoest

Er zijn verschillende hoestonderdrukkers zonder voorschrift die goed verdragen worden. Toch mogen deze alleen op specifieke momenten en voor een korte periode worden gebruikt, bijvoorbeeld, wanneer je moeite hebt met slapen door het hoesten. Veelvoorkomende stoffen met een hoestonderdrukkende werking zijn onder andere:

• Dextromethorfan
• Benproperine
• Pentoxyverine

Enkele plantaardige hoestonderdrukkers:

• Echte heemst
• Smalle weegbree
• Ijslands mos

Slijmoplossers tegen een diepzittende hoest

Slijmoplossers helpen in geval van een slijmhoest, ook wel een acute bronchitis genoemd. Deze onderdrukken de hoest niet, maar bevorderen ze net. Het medicijn zorgt ervoor dat de afscheiding die op de bronchiën zit terug vloeibaar wordt. Dit maakt het makkelijker om de slijmen op te hoesten en zorgt ervoor dat het lichaam zichzelf reinigt. Samen met deze slijmen hoesten we immers ook bacteriën en virussen op. Het onaangename symptoom is daarom belangrijk voor het genezingsproces. 

Veel slijmoplossers hebben ook het effect dat ze de trilharen van de longen laten bewegen. Aangezien deze verantwoordelijk zijn voor het verwijderen van het slijm, versnelt dit het genezingsproces. Sommige plantaardige actieve ingrediënten hebben ook een antibacteriële of ontstekingsremmende werking. 

Tot de meest voorkomende synthetische actieve ingrediënten behoren onder andere:

• Acetylcysteïne
• Ambroxol

Ook de natuur kan een handje bijsteken om een slijmhoest te behandelen. De volgende plantaardige stoffen hebben een slijmoplossende en antibacteriële werking: 

• Klimop
• Sleutelbloem
• Tijm

Ook de etherische olie cineol heeft een bewezen effect op de behandeling van een hoest met slijm. Zo lost het het slijm op en remt het ontstekingen. Dit bestanddeel wordt in onderstaande planten gevonden:

• Eucalyptus
• Rozemarijn

Let op: als je een slijmoplosser gebruikt, mag je deze niet combineren met een hoestonderdrukker. Zorg altijd voor een paar uur tussen het gebruik van ieder medicijn. Best gebruik je een slijmoplosser gedurende de dag en een hoestonderdrukker ‘s avonds. 

Welke huishoudmiddeltjes helpen tegen hoest?

Als je je lichaam wilt ondersteunen bij het hoesten of je kinderen voorzichtig wil verzorgen, zijn er heel wat huishoudmiddeltjes om uit te kiezen:

	Stoom inademen: Stoom inademen kalmeert de luchtwegen bij het hoesten. Zo kan je bijvoorbeeld een fysiologische zoutoplossing (9 g zout per liter water), kamillethee of eucalyptus druppels gebruiken. Stoom inademen is echter niet geschikt voor kleine kinderen omwille van het risico op verbranding.
	Embrocaties: Op de borst wrijven met eucalyptus olie verzacht de irritatie van de hoest, helpt om sneller in slaap te vallen en te genieten van een goede nachtrust.
	Thee en honing: Thee zorgt voor voldoende vocht, wat belangrijk is bij het hoesten tijdens een verkoudheid. Thee van salie, smalle weegbree of heemst heeft een verzachtende werking dankzij de actieve plantaardige ingrediënten, terwijl tijm of teunisbloem hoestopwekkend werken. Ook honing is dankzij zijn antibacteriële en ontstekingsremmende werking een uitstekend middeltje tegen hoest. Je kan dit oplossen in thee of gewoon puur innemen. Zuig meerdere malen per dag op een eetlepel met honing. Let op: honing is niet kiemvrij en dus niet geschikt voor kinderen onder de 1 jaar.
	Vocht: Vooral droge verwarmingslucht in de winter is irriterend voor een hoest en de luchtwegen. Indien je fit genoeg bent, maak dan elke dag een warme wandeling. Binnenshuis helpt het om vochtige handdoeken over je radiatoren te leggen.

Deskundig apothekersadvies

"Onze klanten informeren en hen gezondheidsadvies op maat bieden, dat ligt ons erg nauw aan het hart. Daarom hebben we “Ons advies” in het leven geroepen: een gidspagina met hapklare, wetenschappelijk onderbouwde informatie, onderzocht en samengesteld door ons team van experts."

Als hoofdapotheker is Theresa Holler, samen met haar team van apothekers, verantwoordelijk voor ons advies. Op deze pagina's kan je volop gebruik maken van onze deskundige apothekerskennis om een antwoord te vinden op al jouw gezondheidsvragen. Elk thema is niet alleen voorzien van wetenschappelijke informatie en advies, maar bevat ook heel wat tips en aanbevelingen. Heb je toch nog vragen over je gezondheid? Neem dan zeker contact op met ons.

Theresa Holler, hoofdapotheker bij Farmaline