Gewrichtspijn
Overmatig gebruik, verwondingen, ontstekingen, slijtage - er zijn veel redenen voor pijnlijke gewrichten. De pijn geeft duidelijk aan dat er iets mis is. Het zoeken naar de oorzaak is echter niet altijd zo eenvoudig.
Soms is de oorzaak duidelijk: te weinig of te veel beweging, een val op de knie of heup,... Bij een val is medisch advies zeer belangrijk. Bij een kortstondige overbelasting (bijv. na zwaar tillen) treedt de pijn meestal op na een periode van rust. Soms moet je zelfs een massage of fysiotherapie ondergaan totdat de gewrichten zich herstellen.
Er bestaat echter ook een overvloed aan ernstige ziekten waarbij gewrichtspijn ook een symptoom is.
Wat is gewrichtspijn?
Pijn aan de knie, heup, schouder, vinger, teen- er zijn meer dan 300 gewrichten in het menselijk lichaam te vinden en elk van deze kunnen pijn doen. De arts spreekt dan van gewrichtspijn.
De belangrijkste oorzaken: slijtage en ontsteking
De twee meest voorkomende oorzaken van gewrichtspijn zijn slijtage en ontstekingen. In beide gevallen wordt het beschermende kraakbeen rond de gewrichten aangevallen. De pijn ontstaat doordat bot tegen bot aanwrijft.
Artritis
De naam die eindigt op -itis zegt het al, artritis is een ontstekingsziekte aan de gewrichten. Dit omvat onder andere koorts, maar ook pijn aan verschillende gewrichten. Vaak worden de vingergewrichten het eerst aangetast. Zo zijn meerdere gewrichten tegelijk aangetast, ze zijn gezwollen en stijf ‘s morgens en komen pas in de loop van de dag terug los.
Het is belangrijk om vroeg naar een dokter te gaan voor een exacte diagnose. Vooral bij artritis geldt dat hoe eerder een diagnose wordt gesteld, hoe sneller therapie kan beginnen en hoe sneller het verloop van de ziekte kan worden gestopt.
Pijnstillers en ontstekingsremmers, maar ook kruidengeneesmiddelen die helpen tegen pijn en ontstekingen kunnen worden gebruikt bij artritis.
Artrose
Artrose is het geleidelijk verdwijnen (afslijten) van de beschermende kraakbeenlaag in de gewrichten. Heel vaak worden knie, heup, vinger, schouder of ruggengraat aangetast. De oorzaken kunnen leeftijdsgebonden zijn (mensen ouder dan 50 worden bijzonder zwaar getroffen), maar ook overbelasting of een hoog lichaamsgewicht kan artrose veroorzaken.
Pijnstillers, maar ook injecties met kraakbeen beschermende of ontstekingsremmende stoffen kunnen de pijn bestrijden. Vooral bij knie- of heupartrose maakt een vermindering in lichaamsgewicht het letterlijk makkelijker voor het lichaam. Hoe minder gewicht er op de gewrichten ligt, hoe makkelijker hun werk wordt. Als conservatieve behandeling (zoals massages of fysiotherapie) niet voldoende is om de pijn te verlichten, kan een kunstgewricht helpen.
Deskundig advies:
De menopauze kan ook gewrichtspijn veroorzaken. Met het verdwijnen van oestrogeen verliezen de gewrichtsmembranen hun elasticiteit, worden ze harder en hebben ze meer kans om pijn te veroorzaken. Er wordt ook gezegd dat oestrogeen ontstekingsremmende eigenschappen heeft. Dit neemt daarom dus ook af tijdens de menopauze.
Auto-immuunziekten
Vaak zeggen patiënten dat reuma hun pijnlijke knieën en heupen veroorzaakt, maar reuma is op zich geen specifieke term. In feite spreken artsen van reumatische ziekten. Er zijn er namelijk veel en hebben allemaal gemeen dat het immuunsysteem ten onrechte hun eigen lichaam aanvalt. Zo valt het kraakbeen en botten aan, zwellen de gewrichten op en worden rood en pijnlijk. Vaak beginnen reumatische aandoeningen bij kleine gewrichten zoals vingers en tenen. Vooral ‘s morgens voelen ze stijf en pijnlijk. Andere symptomen zijn lichte koorts (tot 38°C), vermoeidheid, maar ook gewichtsverlies en verlies van eetlust. Alleen de zwelling en roodheid leiden meestal tot een diagnose. Vroegtijdige behandeling met een ontstekingsremmende of pijnstillende werking is uiterst belangrijk.
Jicht
Jicht is een stofwisselingsziekte waarbij er teveel urinezuur in het bloed zit en het lichaam deze overvloed reguleert door urinekristallen te vormen en deze in de gewrichten te deponeren. Dit leidt tot pijnlijke ontstekingen, vaak beginnend in de grote dijgewrichten.
Soms is dit erfelijk, maar in andere gevallen zit er een nierziekte achter. Veel jichtpatiënten (vooral mannen tussen de 40 en 60 jaar) leven verkeerd: ze eten te ongezond (veel worst en alcohol), bewegen te weinig en lopen dus meer risico op jichtaanvallen. Het is geen toeval dat deze vaak plaatsvinden na een uitgebreid diner met veel vlees en alcohol.
Bacteriële infectie
Bacteriën kunnen ook ontstekingen in de gewrichten veroorzaken. De symptomen zijn ernstig: pijn, zwelling, mogelijk zelfs koorts. Grote gewrichten zoals de heup of schouder worden vaak aangetast. Veel van de getroffenen hebben eerdere ziekten zoals jicht of artritis gehad. In acute gevallen kan een antibioticatherapie helpen om de bacterie te bestrijden.
Slijmbeursontsteking
Soms doet het gewricht pijn zonder enkel oorzakelijk verband. Bij knie-, heup-, schouder- of elleboogpijn kan een slijmbeursontsteking ook de oorzaak zijn. De slijmbeurs kan ontstoken raken door bijvoorbeeld overbelasting, maar ook infecties. Artrose of artritis kan ook ontstekingen aan de slijmbeurs veroorzaken, omdat gewrichtsveranderingens zoals slijtage of ontstekingen ook invloed hebben op de slijmbeurs.
Om overbelasting van de slijmbeurs (bijv. door sport of zwaar lichamelijk werk) te voorkomen, kunnen bijzonder kwetsbare plekken beschermd worden door padding(bijv. knieën, ellebogen, maar ook polsen. Een goed gevulde muismat kan al handig zijn voor een muisarm).
Als de slijmbeurs ontstoken is, is het vaak voldoende om het aangetaste gewricht een tijdje te immobiliseren en pijnstillers te gebruiken voor de acute symptomen. Soms is er ook een slijmbeursprik, waarbij vocht uit de slijmbeurs wordt gezogen. Ook kan een operatieve verwijdering van de aangetaste slijmbeurs plaatsvinden.
Hoe gewrichtspijn voorkomen
Een gezonde voeding (bijv. een hoog calciumgehalte maar ook caloriebewust) en regelmatige lichaamsbeweging zorgen ervoor dat de gewrichten soepel blijven. Als de gewrichten bewegen, beweegt en beschermt het gewrichtsvocht ook het kraakbeen en dus de botten.
Wat je nog meer kan doen voor je gewrichten:
- Gewrichten kunnen niet voortdurend overbelasting compenseren. Als je lichamelijk hard werk doet of langdurend in een ongunstige positie moeten blijven, zal dit je gewrichten op lange termijn beschadigen. Gymnastiek, regelmatige pauzes en correcte bescherming vermijden slijtage.
- Verkeerde houdingen zoals X-benen verhogen het risico op gewrichtsslijtage. Gymnastiek kan een preventieve werking hebben.
- Vermijd te belastende sporten zoals tennis wanneer je merkt dat je gewrichten het niet aankunnen.
- Vermijd alcohol en nicotine. Alcohol kan jichtaanvallen veroorzaken, roken is mede verantwoordelijk voor reumatische aandoeningen.
- Als je gewrichtspijn hebt, ga dan tijdig naar een arts om de oorzaak op te helderen.
- Versterk je spieren en pezen met regelmatige training. Krachtige spieren en pezen beschermen je gewrichten tegen overbelasting.
- Doe sporten zoals zwemmen, yoga, fietsen, Tai Chi. Deze zorgen ervoor dat je langzaam begint en daarna je training geleidelijk aan uitbreidt.
- Eet zo min mogelijk dierlijke producten (vlees, eieren, melk). Omega-3-vetzuren zoals in zeevis of lijnolie hebben een ontstekingsremmende werking.
Wanneer moet ik naar een dokter?
Soms weet je dat je pijn veroorzaakt werd door een ongebruikelijke oefening of een inspannende training. Als je de precieze oorzaak weet en alles weer verdwijnt na een beetje rust, is een bezoek aan de dokter niet nodig. Bij sommige gewrichtspijn is het echter nodig dat je naar een dokter gaat:
- Het gewricht is rood
- Het gewricht is gezwollen
- Je kan nauwelijks het gewricht bewegen
- Je hebt koorts.
Alleen een arts kan duidelijkheid scheppen over wat er achter de klachten zit, en zo de juiste therapie starten.