Gastro-enteritis (buikgriep)

Naar overzicht

Cola en zoute stokjes tegen misselijkheid en braken? Deze tip heb je hoogstwaarschijnlijk al eens gehoord, maar is helaas helemaal verkeerd. Gelukkig zijn er nog een aantal andere manieren om gastro-enteritis te verlichten. Ontdek ze hier, evenals de oorzaken, het verloop van de ziekte en de juiste preventie.

Wat veroorzaakt gastro-enteritis?

De naam “gastro-enteritis” klinkt nogal onheilspellend en wijst inderdaad op niet veel goeds! In feite wordt deze onaangename ziekte, ook wel gekend als “buikgriep” of “maag-darmontsteking”, veroorzaakt door een groot aantal ziekteverwekkers: bacteriën, virussen en zelfs parasieten. De belangrijkste oorzaken zijn echter meestal Noro- en Rotavirussen, bacteriën zoals Salmonella, Campylobacter of E.coli. Bij voedselvergiftiging zijn er meestal ook staphylokokken aanwezig in de maag en darmen.

Hoe je nu precies buikgriep oploopt verschilt ook enorm, omdat de zieke persoon voortdurend ziekteverwekkers rondstuurt via de handen, het toilet en de lucht. De zieke persoon is dus een echte besmettingsbron, maar ook voedsel of voorwerpen die je aanraakt (deurklinken, lichtknoppen, enz.) zijn broeihaarden voor de ziekteverwekkers. Via de handen, mond of het speeksel reizen ze door naar andere mensen.

Vooral voedsel dat besmet is met virussen of bacteriën vormt een probleem: de ziekteverwekkers van gastro-intestinale infecties kunnen een tijdje overleven op rauw vlees, eieren, fruit of in water en wachten zo geduldig af op een nieuwe gastheer om te besmetten.

Hoe verloopt gastro-enteritis en wat zijn de symptomen?

De incubatieperiode (de tijd tussen de besmetting door ziekteverwekkers en het uitbreken van de ziekte) kan enkele uren tot dagen duren. De symptomen treden dan plotseling en vaak zeer heftig op:

• Misselijkheid
• Maagpijn
• Hoofdpijn
• Braken
• Diarree
• Verlaagde bloeddruk (hypotensie) 
• Uitgeput gevoel, zwakte
• Lichte koorts

Deze symptomen komen niet allemaal tegelijk voor. Sommige maag-darminfecties veroorzaken zelfs helemaal geen diarree of braken. Dat is echter uitzonderlijk. In de meeste gevallen zijn deze twee symptomen de belangrijkste symptomen van gastro-enteritis.

In het algemeen duurt een maag-darminfectie slechts enkele dagen tot twee weken. In een tijdsspanne van een paar uur moeten de patiënten doorgaans meermaals naar het toilet. Afhankelijk van welke bacterie de infectie heeft veroorzaakt, kan de zieke persoon erg last krijgen van braken en diarree, met ernstige verzwakking tot gevolg. Sommige mensen ervaren ook soms buikkrampen of aanhoudende pijn in de buik.

Het massale vochtverlies, dat bij braken en diarree gepaard gaat, kan vervolgens leiden tot een ernstig tekort in het lichaam. Daarom is het heel belangrijk om in geval van gastro-enteritis het vochtverlies te compenseren.

Als de infectie langer dan twee weken aanhoudt, is het ten zeerste aanbevolen om een arts te raadplegen.

Wanneer moet ik naar een dokter?

Ouderen en zuigelingen zijn zeer gevoelig voor storingen in de vochtbalans. In geval van een maag-darminfectie zoek je dus het best medische hulp op. Dit geldt ook voor patiënten met ernstige klachten (bijvoorbeeld spierkrampen, slaperigheid, hoge koorts of bloed in de ontlasting). In het algemeen moet je een arts raadplegen als de symptomen langer dan drie dagen aanhouden.

Hoe wordt het behandeld?

Welke huishoudmiddeltjes helpen bij buikgriep?

Het is belangrijk om snel te genezen wanneer je vochtbalans verstoord is, maar cola en zoute stokjes zijn daarvoor geen goede keuze. Cola bevat namelijk te veel suiker en in combinatie met de zoute stokjes kan dit trucje een geïrriteerde maag-darm nog verergeren.

Probeer in plaats daarvan deze huishoudmiddeltjes:

• Drink veel niet-bruisend mineraalwater, bouillon of thee zoals, onder andere, kamillethee, venkelthee, verdunde zwarte thee met wat dextrose of een snufje zout, ...

• Een warmwaterkruik of een warm kersenpitkussen helpt bij het verlichten van buikpijn.

• Bij ernstige diarree moet je een of twee dagen niets eten, maar alleen genoeg drinken.

• Als je geen last meer hebt van de diarree of het braken, dan kan je langzaam beginnen met eten. Bananen, beschuiten of gekookte havermout zijn goed als eerste voedsel bij maag- en darmklachten.

Welke medicijnen helpen?

Er bestaan geneesmiddelen zonder voorschrift die de symptomen van gastro-enteritis kunnen verlichten. Deze middelen bevatten doorgaans stoffen zoals loperamide, dat helpt tegen diarree, of scopolamine, dat krampen helpt tegen te gaan. Actieve kool of appelpectine kunnen daarbij ook een handje helpen.

Een aantal geneesmiddelen moet echter wel worden voorgeschreven door een arts. Indien nodig, zal je arts medicijnen voorschrijven om diarree, misselijkheid of braken tegen te gaan. Sommigen bevatten zelfs kruiden zoals kalmerende kamille, karwij of zoethout en pepermunt. Voor elk doel bestaat er een verschillende soort medicatie:

• Anti-emetica tegen misselijkheid.
• Motiliteitsremmers, zoals loperamide, tegen diarree. 
• Spasmolytische middelen, zoals butylscopolamine, tegen buikkrampen.

Er bestaan geen specifieke medicijnen tegen de meeste gastro-enterale virussen. Als er echter bacteriën (bijv. Salmonella, Clostridium difficile) achter het uitbreken van de ziekte zitten, kunnen antibiotica worden gebruikt.

Buikgriep in je naaste omgeving, wat nu?

Als je contact hebt gehad met iemand die een maag-darmontsteking (gehad) heeft, moet je snel en consequent handelen. Dat betekent vooral zeer hygiënisch te werk gaan.

• Was je handen grondig - voor en na elk contact met de zieke persoon! Vraag hem of haar om hetzelfde te doen.

• Indien mogelijk moet je de zieke persoon in een aparte kamer laten slapen en apart sanitair voorzien.

• Verlucht de kamers regelmatig en grondig.

• Reinig het toilet, de keuken en de andere kamers waar de zieke persoon binnenkomt regelmatig en grondig.

• Draag wegwerphandschoenen als je eventuele uitwerpselen moet verwijderen.

• Laat de zieke persoon geen voedsel bereiden.

• Draag een mondmasker of -bescherming als je in contact komt met de zieke persoon.

• Was het beddengoed, handdoeken en ondergoed op een temperatuur van minstens 60 graden, idealiter op 90 graden. Zorg er ook voor dat je regelmatig kledij, lakens en handdoeken ververst.

• Vermijd bezoekers en familiefeesten tijdens en kort na het ziek zijn.

• In geval van een ernstig ziektebeloop en als kinderen of ouderen erdoor getroffen worden, dien je onmiddellijk je arts hiervan op de hoogte te brengen!

Hoe kan je jezelf beschermen tegen buikgriep?

Jezelf echt compleet beschermen is zeer moeilijk. Getroffenen zijn vaak al besmettelijk voordat ze ziek worden en blijven dat ook enkele dagen nadat de symptomen zijn verdwenen. Een ziekteverwekker kan tot zeven dagen in het lichaam aanwezig zijn zonder symptomen te veroorzaken - en wordt bij elke hoest en handdruk doorgegeven aan een nieuwe gastheer.

Gelukkig bestaat er een vaccin tegen het rotavirus, dat wordt aanbevolen voor kinderen die jonger zijn dan zes maanden. Aangezien rotavirussen vooral in de wintermaanden actief zijn op kleuterscholen, is het ten zeerste aangeraden om met je arts te bespreken of een vaccinatie geschikt is voor je kinderen. Elke besmetting met het Norovirus moet immers gemeld worden bij de gezondheidsautoriteiten, want de diarree die daarbij gepaard gaat is zeer gevaarlijk voor kinderen en ouderen. In zeldzame gevallen kan het zelfs fataal zijn!

Deze preventieve maatregelen kunnen de kans op besmetting verminderen, maar niet helemaal voorkomen:

• Een correcte hygiëne tijdens het koken is zeer belangrijk: was je groenten en zorg dat je vlees goed gebakken is. Daarnaast moet je ook goed op je handhygiëne letten en zorgen dat je koelkast goed gereinigd is. Gooi ook alle vervallen voeding op tijd weg!

• Handhygiëne (voor de maaltijd, na elk toiletbezoek, bij thuiskomst) heeft de hoogste prioriteit. De meeste ziekteverwekkers migreren namelijk van hand tot mond.

• Ontsmettingsmiddelen in het huishouden kunnen een goede hulp zijn bij een acute ziekte van een familielid. Doorgaans zijn ze niet noodzakelijk, maar kunnen in deze situatie wel van pas komen. De gebruikelijke huishoudelijke reinigingsmiddelen (die regelmatig worden gebruikt) zijn normaal gesproken voldoende.

• Probeer geen rauw of halfgaar voedsel te eten.

• Drink tijdens het reizen alleen water uit gesloten flessen, en gebruik ook enkel flessenwater om je tanden te poetsen. Zorg ervoor dat je vaccinaties, indien nodig, in orde zijn voordat je naar het buitenland reist.

• Vermijd - indien mogelijk - contact met zieke mensen of doe een mondmasker en wegwerphandschoenen aan.

Deskundig apothekersadvies

"Onze klanten informeren en hen gezondheidsadvies op maat bieden, dat ligt ons erg nauw aan het hart. Daarom hebben we “Ons advies” in het leven geroepen: een gidspagina met hapklare, wetenschappelijk onderbouwde informatie, onderzocht en samengesteld door ons team van experts."

Als hoofdapotheker is Theresa Holler, samen met haar team van apothekers, verantwoordelijk voor ons advies. Op deze pagina's kan je volop gebruik maken van onze deskundige apothekerskennis om een antwoord te vinden op al jouw gezondheidsvragen. Elk thema is niet alleen voorzien van wetenschappelijke informatie en advies, maar bevat ook heel wat tips en aanbevelingen. Heb je toch nog vragen over je gezondheid? Neem dan zeker contact op met ons.

Theresa Holler, hoofdapotheker bij Farmaline