Droge ogen

Een droog oog of het Sjögren syndroom is een bevochtigingsstoornis waarbij het oppervlak van te weinig traanvocht wordt voorzien. Dit kan het gevolg zijn van te weinig traanproductie of als de traanfilm op het oog te veel verdampt.

Het leveren van voldoende traanvocht aan de ogen is echter essentieel voor de bescherming van het oog. Als de vloeistoftoevoer onvoldoende is, kan dit leiden tot ongemakken of zelfs ernstige oogaandoeningen. 

Wat zijn de typische symptomen bij droge ogen?

Droge ogen kunnen gepaard gaan met andere onaangename symptomen. De meest voorkomende symptomen zijn onder meer:

• Rode ogen

• Tranende ogen

• Ogen die dichtplakken

• Pijnlijke ogen

• Branderig of krassend gevoel in de ogen

• Druk op de ogen

• Vermoeide en gevoelige ogen

In sommige gevallen kan een droog oog ook leiden tot een merkbare achteruitgang van het gezichtsvermogen.

Wanneer is een bezoek aan de oogarts noodzakelijk?

Een oogarts moet zeker geraadpleegd worden wanneer het gezichtsvermogen beperkt is. Een onderzoek door een oogarts is altijd aan te raden, ook wanneer pijn en andere symptomen zich regelmatig voordoen. Omdat alleen een oogarts in staat is om een exacte diagnose te stellen, ernstige ziektes te herkennen en uit te sluiten, kan de werkelijke oorzaak vastgesteld worden.

Wat veroorzaakt droge ogen? De meest voorkomende oorzaken

Ons oog wordt voortdurend bevochtigd met verschillende traanvloeistoffen die in onze klieren worden geproduceerd en naar buiten komen door te knipperen. Op deze manier wordt een traanfilm gevormd waardoor zowel het bindvlies als het hoornvlies worden beschermd tegen uitdroging, terwijl ze ook van zuurstof en voedingsstoffen worden voorzien.

De traanfilm bestaat uit drie verschillende lagen. Als deze in samenstelling verandert of beschadigd geraakt, krijgt het oog niet voldoende zuurstof en voedingsstoffen meer, wat resulteert in minder bescherming tegen invloeden van buitenaf.

Droge ogen als bijwerking van ernstige ziektes

Droge ogen komen niet zomaar voor. In sommige gevallen kan het ernstige chronische ziektes verbergen. Zo kunnen droge ogen al voorkomen bij kinderen in verband met diabetes, schildklierziektes, neurodermitis, allergieën en ook een groot aantal auto-immuunaandoeningen. Reuma en vaatziektes kunnen ook gepaard gaan met droge ogen. 

Het nemen van medicatie als mogelijke oorzaak van droge ogen

Droge ogen kunnen niet alleen optreden als bijwerking van bepaalde ziektes, maar ook als bijwerking van bepaalde medicijnen. Geneesmiddelen waarvan bekend is dat ze bij langdurige inname gedeeltelijk droge ogen veroorzaken zijn:

• Psychofarmaca (antipsychotica, antidepressiva)

• Slaappillen

• Pijnstillers (Acetylsalicylzuur)

• Antihistaminica

• Bètablokkers

• Hormonen (oestrogeen)

Dit is echter geen volledige lijst en droge ogen zijn niet noodzakelijk een gevolg van deze geneesmiddelen. Om zeker te zijn dat er geen medische oorzaak achter droge ogen zit, kan je de lijst met bijwerkingen van je huidige medicatie raadplegen of advies vragen aan je arts. 

Storingen in de functie van de klieren van Meibom

De meest voorkomende oorzaak van droge ogen is de aandoening van de zogenaamde klieren van Meibom. Deze produceren de vetlaag van de traanfilm, wat de verdamping van het traanvocht voorkomt. Als deze klieren dus vastzitten of verstopt zijn, kan dit leiden tot een foute samenstelling van de traanfilm. De tranen lopen dan naar de zijkant van de ogen of verdampen vroegtijdig.

In sommige gevallen gaat een verstopping van de klieren gepaard met een ontsteking van het ooglid wat ongemakken kan vergroten.

Andere mogelijke oorzaken en risico’s

Tijdens het verouderingsproces wordt er meestal minder traanvocht geproduceerd, waardoor ouderen vaker last hebben van droge ogen dan jongeren. Statistisch gezien hebben vrouwen ook vaker last van droge ogen dan mannen. Dit is vooral te wijten aan het feit dat oestrogeen de productie van traanvocht kan verstoren. In tegenstelling tot oestrogeen hebben androgenen een positief effect op de klierfunctie. Daarom dat een tekort aan androgenen ook kan leiden tot droge ogen. Het risico op droge ogen neemt vooral toe bij vrouwen tijdens de menopauze.

Externe omstandigheden en omgevingsinvloeden kunnen ook droge ogen veroorzaken of bevorderen. De belangrijkst externe factoren zijn onder andere:

• Lang achter een beeldscherm zitten

• Droge en te warme lucht binnenshuis

• Rook- en uitlaatgassen

• Airconditioners

• Tocht

• Contactlenzen

• Verwondingen en ontstekingen van het oog

Wat je zelf aan droge ogen kan doen

Pas als er duidelijkheid is over de diagnose en oorzaken kan een gerichte behandeling gestart worden. Een behandeling met medicijnen, bijvoorbeeld in geval van een ontsteking, mag alleen in nauw overleg met een oogarts uitgevoerd worden.

Huishoudmiddeltjes tegen droge ogen

Als je slechts af en toe last hebt van droge ogen, bijvoorbeeld door een lange tijd achter een beeldscherm te zitten, kunnen een aantal huishoudmiddeltjes je helpen. Ze werken echter meestal niet bij het oplossen van de oorzaak van het probleem. Wat ze wel doen is de klachten aanzienlijk verminderen.

Om branderige en geïrriteerde ogen te kalmeren, kan je de volgende middeltjes gebruiken. Hiervoor lig je best ontspannen op je rug:

• Leg verse komkommer gedurende 5 tot 10 minuten op de ogen. Deze geven hun vloeistof af en hebben een kalmerend effect.

• Breng kleine porties kwark (op kamertemperatuur) aan op beide oogleden en laat het vervolgens 10 minuten inwerken. Was daarna je ogen met vers water. Ook deze methode belooft ontspannen ogen.

• Zet twee zakjes zwarte thee. Laat ze brouwen en afkoelen om ze daarna op beiden ogen te leggen gedurende 5 tot 10 minuten. De antioxidanten in de thee bevorderen de hydratatie van de ogen.

• Leg een vochtige doek op je ogen of gebruik een paar druppels kamille-extract in het water voor een ontspannen en kalmerende werking.

Voedingssupplementen met omega-3-vetzuren gebruiken is nog steeds een omstreden onderwerp, en hangt vooral af van de oorzaak van je droge ogen. Speciale onverzadigde vetzuren worden voornamelijk aangeboden als visoliecapsules.

Overigens kan je de productie van tranen stimuleren door regelmatig te knipperen. Zo wordt de traanfilm beter verdeeld over het hele oog. Tussendoor kan je je gesloten oogleden ook licht masseren met je vingers. 

Kunsttranen: compenseer je vochttekort

In milde gevallen van het Sjögren syndroom helpt het gebruik van traanvervangende vloeistof. Als het in de vorm van druppels wordt toegediend, kan het gebrek aan bevochtiging van de ogen kunstmatig gecompenseerd worden en de symptomen verlicht worden. De keuze van de meest geschikte oogdruppels hangt af van het type en de omvang van de bevochtigingsstoornis. Sommige kunsttranen bevatten bijvoorbeeld povidon, een hulpstof die het traanvocht dikker maakt en zo het verdampingsproces vertraagt. Het is belangrijk om voorzichtig te zijn met oogdruppels die conserveringsmiddelen bevatten om een langere houdbaarheid te garanderen. Deze worden langdurig toegepast bij droge ogen, maar de conserveringsmiddelen kunnen schade aan het hoornvlies en allergische reacties veroorzaken. 

Als alternatief voor traanvervangende vloeistof in druppelvorm zijn ook oogzalf en oogsprays beschikbaar voor de behandeling van droge ogen. In tegenstelling tot oogdruppels en zalven die in open ogen worden aangebracht, worden spray op gesloten ogen gespoten. Door te knipperen wordt de vloeistof verdeeld over de ooglidranden en de ogen zelf. Zorg er ook voor dat oogsprays en -zalven geen conserveringsmiddelen bevatten.

Homeopatische middelen voor droge ogen

Ook op het gebied van homeopatische middelen zijn er producten beschikbaar die droge of geïrriteerde ogen verlichting kunnen bieden:

• Blauwe monnikskap 

• Aluminiumoxide

• Arsenicum album

• Grote wolfsklauw

• Pulsatilla pratensis

• Zwavel

• Witte nieswortel

Naast homeopathische worden ook natuurlijke middelen gebruikt zoals acupressuur, acupunctuur, ayurveda, osteopathie of traditionele geneeskunde voor droge ogen. 

Preventie door goede zorg

Een goede oogverzorging is belangrijk voor de preventie en behandeling van droge ogen. Reinig de randen van de oogleden regelmatig om storende invloeden weg te halen. Aangezien het gebruik van cosmetica aan de rand van het ooglid de samenstelling van de traanfilm kan beïnvloeden, moeten crèmes en cosmetische producten aan de rand van het ooglid vermeden worden bij droge ogen.

Minimaliseren van andere risico’s

Een slechte omgeving en lang achter een beeldscherm werken kunnen droge ogen bevorderen. Zorg dus voor voldoende bevochtiging van de lucht en ventileer de ruimte regelmatig. Vermijd oververhitte of rokerige ruimtes en tocht. Wanneer je een lange tijd achter een beeldscherm werkt, neem dan regelmatig pauze en zoek frisse lucht op. 

Waar moet je rekening bij houden wanneer je contactlenzen draagt

Droge ogen komen vooral voor bij mensen die contactlenzen dragen omdat deze de problemen verergeren en soms zelfs veroorzaken. Als het water in de contactlenzen verdampt, zuigen de lenzen traanvocht op om dit waterverlies te compenseren. Dit bevordert het uitdrogen van de ogen. Als je geen harde contactlenzen wilt gebruiken, kan je kiezen voor bijvoorbeeld contactlenzen met silicone of hyaluronzuur omdat ze minder vocht uit de ogen trekken.