Meer dan 2000 jaar geleden hadden artsen het al over “zoete doorstroom”, toen ze tijdens een smaaktest te veel suiker in de urine van hun patiënten ontdekten. Diabetes mellitus is sindsdien een technische term, met Grieks-Latijnse oorsprong, in de geneeskunde geworden. Inmiddels is diabetes helaas uitgegroeid tot een van de meest voorkomende ziektes: naar schatting zou 1 op de 2 Belgen diabetes hebben.
Wat is diabetes mellitus?
Diabetes mellitus is een stofwisselingsziekte, gekenmerkt door een verhoogd suikergehalte in de urine. Het is dan ook geen toeval dat men in de volksmond spreekt over “suikerziekte”.
Wat zijn de symptomen van diabetes?
De verhoogde suikerspiegel in de urine is slechts één symptoom. Het lichaam reageert ook op andere manieren op deze stofwisselingsziekte. De meest voorkomende symptomen zijn:
- Sterke dorst
- Honger
- Gewichtsverlies
- Frequente drang om te plassen
- Jeuk
- Wazig zien
- Flauwte
- Gevoeligheid voor infecties
Of het nu gaat om type 1 (auto-immuunziekte) of type 2 diabetes (gevolg van je levensstijl): de symptomen zijn zeer licht in het begin, en daarom wordt diabetes vaak toevallig ontdekt. Het duurt maanden voordat een hoge bloedsuikerspiegel tot schade in het lichaam leidt, bijvoorbeeld, aan het netvlies (diabetische retinopathie), de nieren (diabetische nefropathie), de zenuwen (diabetische neuropathie) ...
Wat zijn de oorzaken van diabetes?
Suiker in de urine, hoe is dat nu eigenlijk mogelijk, en waarom zijn de waarden zo hoog bij diabetici? Dat is te wijten aan een hormoon genaamd insuline. Het zorgt ervoor dat de bloedsuikerspiegel in het lichaam in evenwicht blijft. Insuline is een taxi voor de suiker in je bloed: het bindt suikermoleculen en transporteert ze naar de cellen van je lichaam waar ze opgeslagen of omgezet worden in energie.
Als iemand lijdt aan diabetes, stopt het vervoer van insuline, soms volledig, zodat de bloedsuiker niet naar de cellen wordt getransporteerd maar in het bloed blijft zitten. Dit kan fataal zijn omdat het de slagaders permanent kan blokkeren en ziektes kan veroorzaken zoals blindheid, hartinfarcten of beroerten. De nieren werken hard om de bloedsuiker uit het lichaam te halen, waardoor ze op lange termijn beschadigd geraken.
De theorie van diabetes: type 1, 2 of 3
Er bestaan verschillende soorten diabetes afhankelijk van de oorzaak van het stagnerende bloedsuikertransport:
Type 1
Er is een tekort aan insuline in het lichaam, omdat er te weinig of zelfs helemaal geen insuline meer wordt aangemaakt. De oorzaak hiervan is dat de alvleesklier wordt aangevallen door het eigen immuunsysteem (auto-immuunziekte). De functie van de insulineproducerende cellen is daardoor sterk verstoord. Deze vorm van diabetes staat ook bekend als “jeugddiabetes”, omdat type 1 vooral jonge mensen treft (voor de leeftijd van 20 jaar).
Insuline-injecties zijn meestal het middel bij uitstek voor dit type diabetes. Het juiste dieet hebben is hier belangrijk: ze moeten namelijk weten hoeveel koolhydraten in hun voedsel zit zodat ze de juiste hoeveelheid insuline kunnen toedienen om hypoglykemie of hyperglykemie te voorkomen.
Type 2
Hoewel het lichaam in dit geval wel genoeg insuline aanmaakt, wordt het niet herkend of afgewezen door de lichaamscellen die de bloedsuikerspiegel zouden moeten verlagen. Dit voorkomt dat de insulinetaxi’s zich van hun lading kunnen ontdoen. De insuline verliest dus zijn effect waardoor de alvleesklier steeds minder, en later zelfs geen, insuline meer zal produceren.
Deze vorm van diabetes komt doorgaans pas na de leeftijd van 30 jaar voor. Steeds meer jongeren lijden echter aan type 2-diabetes. Wetenschappers zeggen dat dit een gevolg is van een levensstijl die wordt bepaald door zwaarlijvigheid en een gebrek aan beweging. Toch spelen ook genetische factoren een rol bij dit type diabetes.
Dit type heeft niet noodzakelijk insuline-injecties nodig. Soms is een verandering in levensstijl genoeg: meer beweging, het juiste dieet en het vermijden van tabak en alcohol.
Type 3
Dit type is een verzamelnaam voor acht andere, internationaal erkende diabetes types.
Type 3 diabetes wordt veroorzaakt door medicatie (bijvoorbeeld cortisone of diuretica), alcoholmisbruik of een chronische ontsteking van de alvleesklier. Ook auto-immuunziekten of een verstoorde hormoonproductie kunnen aan de oorzaak liggen.
Zwangerschapsdiabetes, een speciale vorm
Soms leiden de hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap tot diabetes. Ongeveer 5% van alle zwangere vrouwen heeft een verhoogde bloedsuikerspiegel, die na de geboorte weer afneemt. Deze vorm van diabetes is grotendeels symptoomvrij, maar vereist wel een behandeling (bijvoorbeeld een aangepast dieet en bewegingsprogramma met sporten zoals zwemmen, gymnastiek of wandelen).
Zwangerschapsdiabetes brengt zowel de zwangere vrouw als het kind in gevaar. Kinderen van moeders met zwangerschapsdiabetes hebben een hoger risico om later zelf diabetes te ontwikkelen. Ongeveer 50% van de vrouwen met zwangerschapsdiabetes heeft ook een risico om later type 2 diabetes te ontwikkelen.
Hoe wordt diabetes vastgesteld?
Soms hebben mensen geluk doordat de dokter toevallig de te hoge bloedsuikerspiegel opmerkt. Diabetes treedt mogelijk op wanneer:
- het glucosegehalte in het bloed boven de 11,1 mmol/l is na een maaltijd
- Het glucosegehalte in het bloed ongeveer 6,9 mmol/l, wanneer je nuchter bent
- het HbA1c-gehalte van een volwassen persoon hoger ligt dan 53 mmol/mol.
Bij een mogelijke diabetes type 2 wordt de zogenaamde glucosetolerantietest uitgevoerd: de patiënt drinkt een vaste hoeveelheid van een suikeroplossing op een lege maag. De bloedsuikerspiegel wordt eerst gemeten, en daarna 2 uur later nog eens. Als de bloedsuikerwaarde na twee uur 11,1 mmol/l of hoger is, heeft de patiënt diabetes.
Diabetes zelftest
Je kan ook regelmatig een zelftest uitvoeren. Het risico op het ontwikkelen van diabetes kan snel worden gecontroleerd op het internet. Ook teststrips zijn te koop en geven in enkele minuten aan of je te veel suiker in je urine hebt.
Onbehandelde diabetes, hoe gevaarlijk is het?
Te veel suiker in het bloed beschadigt de bloedvaten op lange termijn. De wanden van de bloetvaten worden doorlaatbaar, wat kan leiden tot bloedingen. Bovendien worden de vaatwanden dikker door littekens, wat kan leiden tot vasculaire occlusies en doorbloedingsstoornissen.
Vooral de kleinere vaten, zoals die in het netvlies of in de nieren en zenuwen, lopen gevaar. Daarom kunnen visuele verstoringen of zelfs blindheid het gevolg zijn van onbehandelde diabetes, net zoals storingen van de nierfunctie of paresthesie (tintelingen, pijn, branderig gevoel) veroorzaakt door zenuwschade.
Ook grote bloedvaten kunnen er gevolgen van krijgen, omdat het atherosclerose veroorzaakt.
Orgaanbeschadiging veroorzaakt door onopgemerkte diabetes treedt pas op lang nadat het insulinemetabolisme verstoord is. Bij type 1 diabetes, bijvoorbeeld, wordt bijna 80% van de insulineproducerende bètacellen van de alvleesklier vernietigd voordat er pas symptomen verschijnen. Soms vermoedt men diabetisch aan de hand van een een diabetische coma.
Wat is een diabetische coma?
Het meest ernstige gevolg van hyperglykemie is een diabetische coma: de getroffen persoon valt in een diepe bewusteloosheid en de adem ruikt naar aceton (nagellakverwijderaar). In dit geval moeten de nooddiensten onmiddellijk opgebeld worden.
Wat is diabetische voet?
De schade veroorzaakt door onbehandelde diabetes aan de bloedvaten kan leiden tot wonden, vooral aan de voeten, die slecht genezen of zelfs bedekt zijn met zweren. Die wonden zijn vaak het gevolg van zenuwstoornissen, verwondingen of te veel druk (veroorzaakt door te strakke schoenen) worden niet opgemerkt door de getroffen persoon waardoor ze steeds groter en erger worden.
"Onze klanten informeren en hen gezondheidsadvies op maat bieden, dat ligt ons erg nauw aan het hart. Daarom hebben we “Ons advies” in het leven geroepen: een gidspagina met hapklare, wetenschappelijk onderbouwde informatie, onderzocht en samengesteld door ons team van experts."