Bij een beroerte wordt een deel van de hersenen niet meer voldoende van bloed voorzien, bijvoorbeeld wegens een afgesloten bloedvat door een bloedklonter. Dit leidt tot een plotseling verlies van bepaalde hersenfuncties. De getroffenen lijden bijvoorbeeld aan verlamming, slechtziendheid of een spraakproblemen. Een beroerte is altijd een acuut noodgeval en vereist onmiddellijke medische behandeling, omdat het onherstelbare schade kan veroorzaken. Lees hier hoe je een beroerte herkent en juist handelt in een noodgeval.
Wat is een beroerte?
Een beroerte is een acute, plotselinge gebeurtenis: door een stoornis in de bloedsomloop of een bloeding in de hersenen worden de omliggende zenuwcellen niet meer van voldoende zuurstof en voedingsstoffen voorzien en valt het getroffen deel van de hersenen uit. Dit is merkbaar aan het onmiddellijke verlies van bepaalde vermogens en lichaamsfuncties. Zo lijden de plotseling getroffen personen meestal aan verlamming, gezichts- of spraakstoornissen.
Alleen al in België krijgen elk jaar maar liefst 19.000 mensen een beroerte, en bijna één op de vier mensen overlijdt binnen een jaar ten gevolge van de beroerte. Van degenen die een beroerte overleven, heeft ongeveer 40% één of meer blijvende lichamelijke beperkingen. Beroerten zijn dan ook niet alleen de tweede belangrijkste doodsoorzaak wereldwijd, maar ook de belangrijkste oorzaak van blijvende invaliditeit bij volwassenen.
Goed om te weten:
Vanwege de ernst van de gevolgen moet een beroerte altijd als een medische noodsituatie worden beschouwd, omdat de zenuwcellen binnen enkele uren kunnen afsterven en onherstelbare schade aan de hersenen kunnen toebrengen. Het is daarom van essentieel belang dat de getroffenen onmiddellijk een volledige medische behandeling krijgen. Als je een beroerte vermoedt, bel dan het alarmnummer 112 om een ambulance te vragen en voorkom dat je te veel tijd verliest door eerst langs de huisarts te gaan.
Wat zijn de verschillende soorten beroertes?
Artsen maken onderscheid tussen twee soorten beroertes:
1. Een herseninfarct (ischemische beroerte) is de meest voorkomende vorm van een beroerte en komt in 80% van de gevallen voor. Het ontstaat door een gebrek aan doorbloeding (ischemie) in de hersenen, meestal vanwege een verstopt bloedvat door een bloedklonter.
2. Een hersenbloeding (hemorragische beroerte) ontstaat wanneer een bloedvat in de hersenen barst. De ontstane bloeduitstorting zet de zenuwcellen onder druk. Een hersenbloeding is veel zeldzamer dan een herseninfarct. De bloedvaten van de getroffenen zijn vaak al beschadigd, bijvoorbeeld door hoge bloeddruk of aderverkalking. Aangeboren of verworven vasculaire misvormingen kunnen echter ook tot bloedingen in de hersenen leiden.
Een transiënte ischemische aanval (TIA), ook wel een kleine beroerte genoemd, heeft dezelfde oorzaak als een ischemische beroerte, maar de neurologische symptomen zijn slechts tijdelijk en verdwijnen na maximaal 24 uur. Hoewel een TIA niet tot blijvende schade leidt, is het een ernstig waarschuwingsteken voor een "echte" beroerte en dus ook een medische noodsituatie.
Wat zijn de risicofactoren voor een beroerte?
Leeftijd wordt beschouwd als een van de belangrijkste risicofactoren voor een beroerte: bijna de helft van de getroffenen is ouder dan 70 jaar. Vele andere factoren en reeds bestaande aandoeningen kunnen echter ook een rol spelen, zoals:
- eerdere beroerte of TIA
- hoge bloeddruk
- roken
- toegenomen alcoholgebruik
- suikerziekte (diabetes mellitus)
- hart- en vaatziekten (hartritmestoornissen, hartinfarct of vaatbeschadiging)
- bloedstollingsstoornissen
- overgewicht
- langdurig gebruik van de pil
Goed om te weten:
Leeftijd wordt beschouwd als een belangrijke risicofactor voor een beroerte. Maar dat betekent niet dat het alleen ouderen zijn die getroffen worden! Jongeren, en zelfs kinderen, kunnen ook een beroerte krijgen.
Wat zijn de typische symptomen van een beroerte?
De symptomen van een beroerte hangen vooral af van welk deel van de hersenen is aangetast. Verlamming, gevoelsstoornissen en instabiliteit bij het lopen komen echter bij bijna alle getroffen personen voor.
Het is typisch voor verlammingsverschijnselen in het geval van een beroerte dat ze slechts één lichaamshelft aantasten. In het gezicht is de verlamming merkbaar doordat bijvoorbeeld de mondhoek aan één kant naar beneden hangt. Als een arm is aangetast, hangt hij meestal slap en kan de persoon geen voorwerpen meer vastpakken of vasthouden. Als een been verlamd is, kan de persoon zijn been niet meer optillen, loopt hij wankel of struikelt hij.
Andere belangrijke tekenen van een beroerte zijn:
- spraakproblemen
- gebroken, verwarde, onverstaanbare spraak
- moeite met woorden vinden, vervorming van lettergrepen
- onbegrijpelijke spraak
- Visuele problemen
- dubbel of wazig zicht
- gezichtsvelddefecten
- kortstondige eenzijdige blindheid
- duizeligheid en evenwichtsproblemen, instabiel lopen
- verwardheid en bewustzijnsstoornissen (inclusief verlies van bewustzijn)
- plotselinge en ernstige hoofdpijn
- misselijkheid en braken
De FAST-test: hoe herken je een beroerte?
In het geval van een beroerte is snelle hulp van vitaal belang. De FAST-test is een snelle en eenvoudige manier om na te gaan of een dierbare een beroerte heeft:
- Face (gezicht): vraag de persoon te glimlachen. Als een mondhoek naar beneden hangt, wijst dat op hemiplegie.
- Arms (armen): vraag de persoon om beide armen voor zich uit te houden. Bij hemiplegie zal één arm zakken of draaien.
- Speech (spraak): vraag de persoon om een eenvoudige zin te herhalen. Als dit niet lukt of als de stem stotterend of onduidelijk klinkt, wijst dit op een spraakstoornis.
- Time (tijd): als de persoon een van deze symptomen vertoont, verspil dan geen tijd en bel de hulpdiensten! In het geval van een beroerte, telt elke minuut.
